Borowik żółtopory – czy ten gatunek nadaje się do spożycia?

Jak wygląda borowik żółtopory i gdzie go znaleźć?

Borowik żółtopory (Hemileccinum impolitum) to grzyb, którego cechą charakterystyczną – jak sama nazwa wskazuje – jest żółty kolor porów znajdujących się pod kapeluszem. Kapelusz tego grzyba ma zazwyczaj barwę beżowo-orzechową, często nieco jaśniejszą niż u innych znanych borowików. Jego średnica może osiągać nawet 15 centymetrów, a powierzchnia często jest sucha i aksamitna w dotyku.

Pień borowika żółtoporego jest gruby, maczugowaty, z charakterystycznym żółtawym odcieniem i najczęściej bez siateczki – elementu ozdobnego często występującego np. u borowika szlachetnego. Miąższ borowika żółtoporego jest jasnożółty, po przecięciu nie zmienia barwy ani nie sinieje, co może być pomocne w jego identyfikacji.

Grzyb ten rośnie przede wszystkim w ciepłych lasach liściastych i mieszanych, preferując gleby wapienne oraz stanowiska w pobliżu dębów, buków, grabów i lip. Spotkać go można od czerwca do października, zwykle pojedynczo lub w niewielkich grupach. Chociaż nie należy do najbardziej pospolitych grzybów w Polsce, występuje na terenie całego kraju – szczególnie w regionach o łagodniejszym klimacie, jak Dolny Śląsk czy Małopolska.

Czy borowik żółtopory jest jadalny?

To pytanie zadają sobie często zarówno amatorzy zbierania grzybów, jak i bardziej doświadczeni grzybiarze. Odpowiedź brzmi: tak, borowik żółtopory jest grzybem jadalnym. Znajduje się na listach gatunków grzybów nadających się do spożycia, choć przez długi czas był uważany za mniej wartościowy smakowo niż jego popularniejsi kuzyni, jak borowik szlachetny czy borowik ceglastopory.

Co ciekawe, borowik żółtopory posiada delikatny, ale wyczuwalny zapach – często porównywany do zapachu jodu lub starej apteki. Właśnie ten aromat bywa powodem, dla którego niektórzy grzybiarze rezygnują z jego zbioru. W rzeczywistości jednak zapach ten zanika podczas obróbki termicznej, a grzyb nabiera łagodnego, przyjemnego smaku.

Jego konsystencja po usmażeniu lub ugotowaniu jest miękka, a miąższ nie rozgotowuje się zbyt łatwo, dzięki czemu świetnie sprawdza się w zupach, sosach, a także jako dodatek do risotto czy farszu na pierogi.

Jak odróżnić borowika żółtoporego od trujących sobowtórów?

Choć borowik żółtopory jest uznawany za bezpiecznego do spożycia, warto znać jego cechy wyróżniające, które pozwalają uniknąć pomyłki z trującymi grzybami. Najczęściej mylony bywa z gatunkami takimi jak:

• Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) – posiada siateczkowaty wzór na trzonie i charakteryzuje się bardzo gorzkim smakiem. Jego miąższ nie pachnie jodem, a próbka językowa natychmiast zdradzi jego niejadalność.
• Borowik ponury (Suillellus luridus) – posiada czerwone pory i sinieje po dotknięciu, dodatkowo ma sieć na trzonie. Pomimo że po odpowiedniej obróbce może być jedzony, ze względu na zawartość toksyn nie jest polecany dla niewprawionych grzybiarzy.

Kluczowe cechy borowika żółtoporego to: żółty kolor porów, brak wyraźnej siateczki na trzonie, oraz miąższ niezmieniający barwy po przecięciu. Charakterystyczny zapach jodu również może pełnić rolę pomocnego wyróżnika.

Jak przygotować borowika żółtoporego w kuchni?

Choć borowik żółtopory nie jest tak cenionym grzybem jak borowik szlachetny, z powodzeniem można wykorzystać go na wiele sposobów kulinarnych. Przed rozpoczęciem obróbki należy grzyby dokładnie oczyścić, unikając ich moczenia – wystarczy delikatnie przetrzeć je szczoteczką lub wilgotną szmatką. Nadmierne namaczanie może pozbawić borowika jego konsystencji i smaku.

Następnie grzyby można pokroić i udusić z cebulą na maśle. By zneutralizować wspomniany zapach jodowy, wystarczy kilka minut smażenia – aromat szybko ustępuje, pozostawiając subtelny, orzechowy smak. Borowik żółtopory nadaje się także do suszenia, choć nie jest to najpopularniejsza metoda jego konserwacji.

Przepisy, w których sprawdza się borowik żółtopory:

• zupa krem z grzybów leśnych,
• pierogi z farszem z borowików i cebuli,
• makaron z sosem śmietanowo-grzybowym,
• jajecznica z grzybami i szczypiorkiem,
• omlet z borowikami i serem pleśniowym.

Warto jednak pamiętać, że grzyby leśne – nawet jadalne – mogą być ciężkostrawne dla niektórych osób, dlatego zaleca się umiarkowane spożycie, zwłaszcza w przypadku dzieci i osób starszych.

Dlaczego borowik żółtopory jest rzadko zbierany?

Mimo że borowik żółtopory jest całkowicie jadalny, wielu grzybiarzy rezygnuje z jego zbioru. Dzieje się tak głównie z powodu jego nieco odstręczającego zapachu, trudności w identyfikacji, braku znajomości gatunku oraz obawy przed pomyłką z grzybami potencjalnie trującymi.

Dodatkowo, borowik żółtopory nie jest masowo reklamowany w literaturze czy atlasach grzybów jako „smakołyk lasu”, przez co często przechodzi niezauważony obok bardziej popularnych braci, takich jak borowik brunatny, podgrzybek czy maślak zwyczajny. Tymczasem warto dać mu szansę – szczególnie że zbiory borowika szlachetnego bywają ograniczone podczas suchych sezonów, a borowik żółtopory często pojawia się równolegle.

Czy borowik żółtopory zawiera substancje lecznicze?

Chociaż nie istnieją szeroko udokumentowane badania potwierdzające znaczące właściwości lecznicze borowika żółtoporego, jak w przypadku np. grzybów reishi (lakownica lśniąca), to warto wspomnieć, że grzyby z rodziny boletes zawierają liczne związki bioaktywne. Znajdziemy w nich między innymi:

• białka i aminokwasy,
• witaminy z grupy B, w tym niacynę i ryboflawinę,
• błonnik pokarmowy i sterole roślinne,
• przeciwutleniacze i związki fenolowe.

Regularne, umiarkowane spożywanie różnych jadalnych grzybów leśnych może wspierać naturalną odporność organizmu, wspomagać trawienie oraz dostarczać cennych mikroelementów do diety. Borowik żółtopory – choć niedoceniany – może stanowić jeden z elementów diety opartej na lokalnych, sezonowych darach natury.