Czarny ptak – które ptaki w Polsce są całkowicie czarne

Dlaczego czarne ptaki budzą tyle emocji?

Czarne ptaki od wieków fascynują ludzi. Kojarzą się z tajemniczością, magią, a czasem nawet z pechem lub śmiercią. W kulturach świata przypisuje się im rozmaite znaczenia symboliczne – od złych omenów po inteligentne posłańce duchów. Ale co sprawia, że w naturze niektóre ptaki są całkowicie czarne? Czy to przypadek, czy raczej ewolucyjna adaptacja? Czarny kolor piór często wiąże się z ich trwałością, odpornością na promieniowanie UV i termoregulacją. W Polsce znajdziemy kilka gatunków ptaków, które charakteryzują się całkowicie czarnym upierzeniem. W tym artykule przyjrzymy się im bliżej.

Najbardziej rozpoznawalny czarny ptak w Polsce: kruk zwyczajny

Kruk zwyczajny (Corvus corax) to bez wątpienia najbardziej majestatyczny z czarnych ptaków zamieszkujących Polskę. Charakteryzuje się dużymi rozmiarami – długość ciała może przekraczać 60 cm, a rozpiętość skrzydeł dochodzi nawet do 1,5 metra. Jego ciało pokryte jest jednolicie czarnymi piórami o lekko metalicznym połysku. Kruki są niezwykle inteligentne – potrafią rozwiązywać zagadki, używać narzędzi i zapamiętywać twarze ludzi.

Kruk to ptak wszystkożerny: żeruje na padlinie, zbiera owoce, nasiona czy małe kręgowce. Spotykany jest głównie w lasach, ale coraz częściej pojawia się w pobliżu ludzkich siedzib. Ich charakterystyczne, ochrypłe „krukowanie” potrafi niejednego zaniepokoić, szczególnie w mglisty dzień. W mitologiach wielu ludów kruk był symbolem mądrości i przewidywania przyszłości.

Czy gawron i wrona to to samo? Oto różnice

Wielu ludzi myli gawrona (Corvus frugilegus) z wroną, co nie jest zaskakujące – są podobnej wielkości i należą do tej samej rodziny krukowatych. Gawron jednak ma całkowicie czarne upierzenie, które połyskuje w słońcu metalicznie – na fioletowo lub zielonkawo. Dorosłe osobniki posiadają charakterystyczną, nagą, jasnoszarą skórę u nasady dzioba, co odróżnia je od reszty „czarnych kuzynów”.

Gawrony to ptaki stadne, zimą potrafią tworzyć ogromne skupiska liczące tysiące osobników. Gniazdują koloniami na wysokich drzewach, często w parkach miejskich lub w pobliżu pól uprawnych. Są wszystkożerne, ale preferują dżdżownice, larwy i ziarno – potrafią doskonale przeszukiwać ziemię w poszukiwaniu pokarmu.

Kawka – uroczy mieszkaniec miast

Kawka zwyczajna (Corvus monedula) to najmniejszy z krukowatych w Polsce, ale za to niezwykle sympatyczny i towarzyski ptak. Choć nie jest całkowicie czarna – ma szarawy kark i policzki – to wiele osób zalicza ją do „czarnych ptaków” ze względu na dominującą ciemną barwę. Kawki żyją w dużych grupach społecznych, bywają bardzo ciekawskie i nie boją się ludzi.

Najczęściej spotkamy je w miastach, gdzie chętnie gniazdują w kominach, szczelinach budynków i budkach lęgowych. Kawki są znane ze swojej inteligencji i zdolności do rozwiązywania prostych problemów. W porównaniu z krukami są znacznie mniejsze – mają około 34 cm długości i delikatniejszą sylwetkę.

Czarnowron – rzadki, ale występujący w Polsce

Czarnowron (Corvus corone) jest znacznie rzadszy niż jego kuzyni. W Polsce pojawia się sporadycznie, najczęściej w zachodnich regionach kraju. Jest ptakiem bardzo podobnym do wrony siwej, jednak w odróżnieniu od niej ma całkowicie czarne upierzenie, stąd też jego nazwa. Zdarza się, że trudno go odróżnić od młodych gawronów lub kruków – niezbędna jest wiedza ornitologiczna, żeby poprawnie zidentyfikować ten gatunek.

Czarnowrony preferują otwarte krajobrazy rolnicze i obrzeża lasów. Gniazdują samotnie, często na wysokich drzewach. Są wszystkożerne i potrafią doskonale przystosować się do zmieniających się warunków środowiskowych.

Czy jerzyk to ptak czarny? Bliższe spojrzenie na jego sylwetkę

Jerzyk (Apus apus) to niezwykły ptak, który przez wiele lat był mylony z jaskółką. Choć jego ubarwienie może sprawiać wrażenie czarnego, w rzeczywistości jest ono ciemnobrązowe. Jednak z dużych odległości jerzyk wygląda całkowicie czarno – szczególnie gdy przelatuje z ogromną prędkością na tle nieba.

Jerzyki to mistrzowie lotu – potrafią spędzać w powietrzu nawet dziewięć miesięcy bez lądowania. Jedzą, śpią, a nawet kopulują w locie. W Polsce pojawiają się latem i właśnie wtedy można podziwiać ich zwinne loty wśród kamienic miejskich. To jedne z najbardziej efektywnych łowców owadów wśród ptaków – potrafią w locie złapać nawet kilkaset owadów dziennie.

Czernica – wodny czarny ptak z kolorowym okiem

Czernica (Aythya fuligula) to kaczka o imponującym, czarnym ubarwieniu (samiec), której nie sposób pomylić z innymi ptakami wodnymi. Samce tej kaczki mają ciemne, niemal całkowicie czarne pióra oraz finezyjny kosmyk czubka na potylicy. Charakterystyczne, żółte oko czyni ich wygląd jeszcze bardziej intrygującym.

Gniazduje nad zbiornikami wodnymi – jeziorami, stawami czy rzekami. Żywi się głównie mięczakami, skorupiakami i bezkręgowcami wodnymi. Czernice są bardzo płochliwe, ale widoczne, gdy wpływają na otwarte wody. Ich obecność jest także wskaźnikiem zdrowego ekosystemu wodnego.

Symbolika czarnych ptaków w kulturze i wierzeniach

Czarne ptaki, szczególnie krukowate, były obecne w tradycjach i mitologiach wielu narodów. W mitologii nordyckiej dwa kruki Odyna – Hugin (Myśl) i Munin (Pamięć) – były jego oczami i uszami, latając po świecie i przynosząc informacje. W tradycyjnych kulturach słowiańskich wrony i kruki bywały oznaką nadchodzącego nieszczęścia, ale również duszami zmarłych przemieszczającymi się między światami. Jerzyki, choć mniej znane kulturowo, były szanowane przez rolników za umiejętność zjadania ogromnych ilości komarów.

Współcześnie czarne ptaki coraz częściej postrzegane są ze zdumieniem, a nie lękiem. Coraz więcej fotografów przyrody stara się uwieczniać ich elegancję, a ornitolodzy doceniają ich wszechstronność i przystosowanie do zmieniającego się środowiska.