Czym są nenufary i lilie wodne? Rozwiewamy największe wątpliwości
W polskich ogrodach wodnych, stawach i jeziorach często możemy natknąć się na rośliny o dużych, pływających liściach i efektownych kwiatach wynurzających się ponad taflę wody. Wielu z nas nazywa je naprzemiennie – nenufary lub lilie wodne. Czy są to jednak te same rośliny, czy może popełniamy popularny błąd? Wyjaśniamy!
Termin nenufar pochodzi od francuskiego nénuphar, a ten z kolei wywodzi się z arabskiego oraz perskiego języka. W języku botanicznym oba te określenia najczęściej odnoszą się do rośliny Nymphaea, czyli do rodzaju z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae). Zatem zarówno lilie wodne, jak i nenufary to… to samo – przynajmniej z biologicznego punktu widzenia. W praktyce mylimy je czasem z grążelami czy innymi roślinami wodnymi, co wprowadza zamieszanie.
Warto wspomnieć, że potocznie lilie wodne mogą być też używane do określenia lotosów (Nelumbo), które mimo podobieństw – jak pływające liście i efektowne kwiaty – należą do zupełnie innej rodziny botanicznej.
Kiedy kwitną nenufary w Polsce? Sezon na wodne kwiaty
Jednym z głównych powodów, dla których ogrodnicy i miłośnicy przyrody uwielbiają nenufary, jest ich piękny i długotrwały okres kwitnienia. W polskich warunkach klimatycznych lilie wodne zaczynają kwitnąć zwykle pod koniec maja lub na początku czerwca. Ich kwitnienie trwa aż do września, a czasem nawet do pierwszych przymrozków jesieni, zależnie od gatunku i warunków termicznych danego sezonu.
Kwiaty nenufarów otwierają się o poranku i zamykają późnym popołudniem, co jest ich naturalnym rytmem dobowym. Co interesujące – niektóre odmiany kwitną nocą, przyciągając nocne zapylacze, choć są one rzadziej spotykane w Polsce i zazwyczaj występują w ogrodach botanicznych lub jako egzotyczne okazy kolekcjonerskie.
Gdzie rosną nenufary w Polsce? Naturalne siedliska i miejsca do podziwiania
Nenufary, czyli lilie wodne, występują w Polsce zarówno dziko, jak i jako gatunki uprawiane w ogrodach. Dziko rosnące można spotkać w wolno płynących rzekach, jeziorach i stawach na terenie całego kraju. Uwielbiają spokojne, dobrze nasłonecznione miejsca z mulistym dnem, w których mogą zakotwiczyć swoje kłącza.
Jednym z najbardziej znanych miejsc, gdzie można podziwiać dzikie nenufary w obfitości, jest Jezioro Łuknajno na Mazurach, będące rezerwatem biosfery UNESCO. Również Parki Narodowe – takie jak Kampinoski, Wigierski czy Drawieński – kryją w swoich wodnych zakamarkach piękne skupiska wodnych lilii.
W miastach i ogrodach można spotkać liczne odmiany hodowlane, często bardziej kolorowe i odporne niż dzikie gatunki. Wrocławski Ogród Botaniczny czy Ogród w Powsinie pod Warszawą to tylko przykłady miejsc, gdzie można poczuć się jak Monet, zapatrzony w wijące się po wodzie płatki nenufarów.
Jakie są najpopularniejsze gatunki i odmiany nenufarów?
Rodzaj Nymphaea obejmuje kilkadziesiąt gatunków oraz setki odmian, które różnią się kolorem kwiatów, kształtem liści, a także wymaganiami klimatycznymi. W Polsce najczęściej spotykane są:
- Nymphaea alba – grzybień biały, nasz rodzimy gatunek o białych kwiatach.
- Nymphaea odorata – grzybień pachnący, pochodzący z Ameryki Północnej, zachwycający słodkim aromatem.
- Odmiany ozdobne takie jak Marliacea Chromatella (żółte kwiaty) czy Attraction (ciemnoróżowe płatki), które idealnie komponują się w ogrodowych stawach.
Niektóre odmiany są bardziej odporne na chłody, inne wymagają zimowania w cieplejszych warunkach, dlatego przy wyborze należy uwzględnić klimat oraz głębokość oczka wodnego czy stawu.
Jak pielęgnować nenufary w przydomowym oczku wodnym?
Marzysz o bajkowym oczku wodnym, w którym majestatyczne kwiaty unoszą się na tle zielonych liści? Nenufary to idealna propozycja – są nie tylko piękne, ale i stosunkowo łatwe w uprawie. Aby jednak cieszyć się ich pełnym blaskiem, warto pamiętać o kilku istotnych zasadach hodowli:
- Miejsce nasadzenia: Nenufary potrzebują minimum 5–6 godzin słońca dziennie, by intensywnie kwitły.
- Głębokość: Większość odmian preferuje posadzenie na głębokości od 30 do 60 cm; niektóre większe mogą być sadzone nawet głębiej.
- Podłoże: Najlepsze jest żyzne, gliniaste podłoże. Warto zastosować specjalne kosze do sadzenia lub donice wypełnione podłożem dla roślin wodnych.
- Zimowanie: Rośliny posadzone w głębokich stawach nie wymagają specjalnego zabezpieczenia na zimę, ale te w płytkich oczkach warto przenieść na zimę do chłodnego, ale niezamarzającego miejsca.
Regularne przycinanie starych liści i przekwitłych kwiatów ograniczy gnicie i poprawi ogólny wygląd zbiornika wodnego. Warto również kontrolować ilość nawozu – zbyt duże stężenie może doprowadzić do rozwoju glonów, które zaburzą mikroklimat.
Symbolika i obecność nenufarów w kulturze i sztuce
Nenufary od wieków fascynowały ludzi na całym świecie. W wielu kulturach są symbolem czystości, duchowego odrodzenia i harmonii. W hinduizmie i buddyzmie kwiaty przypominające nenufary to ikony oświecenia – wyrastając z błota, prezentują nieskazitelne piękno na powierzchni.
W Europie największy rozgłos nenufary zyskały dzięki impresjonistom, szczególnie Claudeowi Monetowi, którego seria obrazów „Nenufary” stała się jedną z najbardziej znanych w historii sztuki. Te eteryczne, pastelowe kompozycje stały się symbolem kontemplacji i ulotności piękna natury.
W literaturze również pojawiają się jako elementy pejzażu symbolizujące tajemniczość i głębię – chociażby w twórczości Bolesława Leśmiana czy rosyjskiego romantyzmu.
Cześć, nazywam się Marcel i od lat pasjonuję się tematyką wnętrz, ogrodów i szeroko pojętego designu. Na moim blogu znajdziecie wiele ciekawych inspiracji oraz pomysłów.
