Dzięcioł zielony – jak go rozpoznać?
Dzięcioł zielony (Picus viridis) to jeden z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli rodziny dzięciołowatych w Europie. Już na pierwszy rzut oka wyróżnia się intensywnie zielonym upierzeniem, które doskonale komponuje się z leśnym krajobrazem. Ma żółtozielony grzbiet, jasnozielony brzuch oraz czerwoną czapeczkę na głowie – cecha wspólna dla obu płci. U samca uwagę przyciąga także czerwona plama na policzku, która u samicy ma kolor czarny lub znika całkowicie.
To średniej wielkości ptak o długości ciała 30–36 cm i rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 50 cm. W locie łatwo go rozpoznać po falistym torze lotu i charakterystycznym, donośnym głosie – „kluj-kluj-kluj”, który przypomina trochę śmiech.
Gdzie występuje dzięcioł zielony?
Ptak ten zamieszkuje niemal całą Europę z wyjątkiem najbardziej północnych części Skandynawii. W Polsce jest szeroko rozpowszechniony, szczególnie tam, gdzie łatwo można znaleźć stare drzewa i duże, otwarte przestrzenie. Preferuje mozaikowy krajobraz z luźnymi lasami, zadrzewieniami śródpolnymi, parkami i ogrodami, często blisko ludzkich siedzib.
W przeciwieństwie do większości dzięciołów, które wybierają gęste lasy, dzięcioł zielony unika zwartego drzewostanu. Często go można spotkać nawet w miejskich parkach, jeżeli tylko dostępna jest odpowiednia baza pokarmowa i stare drzewa, w których może wykuwać dziuple.
Co je dzięcioł zielony?
To wyjątkowy dzięcioł – jego dieta składa się głównie z mrówek, zarówno dorosłych osobników, jak i larw. Potrafi rozgarniać mrowiska długim, lepkim językiem, który może osiągać długość nawet 10 cm! Dzięki niemu sprawnie penetruje gniazda mrówek w poszukiwaniu pożywienia.
Poza mrówkami dzięcioł zielony zjada również inne owady, dżdżownice, a także czasem nasiona i owoce. Charakterystyczne jest także to, że żeruje często na ziemi – to rzadkość wśród jego krewniaków. Podczas poszukiwań pokarmu można go zobaczyć, jak przechadza się po trawnikach i polanach niczym drozd.
Jakie ma zwyczaje lęgowe?
Dzięcioł zielony wyprowadza lęgi raz w roku. Samiec i samica wspólnie wybierają miejsce na dziuplę – najczęściej jest to stary, spróchniały pień drzewa liściastego. Zdarza się jednak, że ptaki te zajmują także sztuczne budki lęgowe, choć dzieje się to dość rzadko.
Dziuplę wykuwają razem, co może trwać od kilku dni do nawet kilku tygodni, w zależności od twardości drewna. W jednym lęgu samica składa zwykle 5–7 białych jaj. Wysiadywanie trwa około dwóch tygodni, a młode pozostają w gnieździe około 3-4 tygodnie. Rodzice karmią je intensywnie przez cały ten czas, a także przez kilka dni po opuszczeniu dziupli.
Czy dzięcioł zielony jest chroniony?
Tak, dzięcioł zielony objęty jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jego populacja oceniana jest jako stabilna i niezagrożona, jednak lokalnie może cierpieć na skutek wycinania starych drzew i przekształcania naturalnych siedlisk. Duże zmiany w krajobrazie, rozwój infrastruktury i rolnictwa często skutkują utratą jego miejsc bytowania.
Dzięki swojej adaptacyjności dzięcioł zielony coraz częściej zasiedla także parki miejskie i ogrody – warto więc dbać o obecność starszych drzew i rezygnować z chemicznych środków owadobójczych, które mogłyby wpłynąć na liczebność jego głównego pożywienia – mrówek.
Jak zaobserwować dzięcioła zielonego?
Obserwacja dzięcioła zielonego może być prawdziwą przyjemnością dla miłośników przyrody i fotografów ptaków. Z uwagi na jego przyzwyczajenia do przebywania na ziemi, można go zaobserwować nawet na otwartych przestrzeniach, szczególnie wczesnym rankiem lub pod wieczór.
Najlepszym miejscem do nasłuchiwania jego odgłosów są skraje lasów, stare parki i zadrzewienia w pobliżu otwartych terenów. Wczesną wiosną, w okresie godowym, samce nawołują donośnym głosem, przypominającym głośny śmiech, który może się nieść bardzo daleko – to idealny moment na rozpoznanie jego obecności.
Czym różni się od innych dzięciołów?
Choć nazwa „dzięcioł” zazwyczaj kojarzy się z głośnym stukaniem w drzewo, dzięcioł zielony robi to znacznie rzadziej niż jego kuzyni, tacy jak dzięcioł duży czy czarny. Polega bowiem bardziej na wołaniu głosowym niż na bębnieniu, co odróżnia go od większości dzięciołowatych.
Drugą dużą różnicą jest jego preferencja do żerowania na ziemi. Podczas gdy większość dzięciołów poluje na owady ukryte pod korą, dzięcioł zielony skupia się na owadach glebowych i naziemnych. Ponadto jego zielone upierzenie z czerwonym akcentem sprawia, że jest jednym z bardziej barwnych przedstawicieli tej rodziny.
Dlaczego warto chronić dzięcioła zielonego?
Dzięcioł zielony jest jednym z tych gatunków, które pełnią kluczową rolę w ekosystemie. Żerując na mrówkach, reguluje ich liczebność, co ma znaczenie dla równowagi przyrodniczej. Wykute przez niego dziuple są także często wykorzystywane przez inne ptaki dziuplaste, np. muchołówki czy kowaliki, które nie są w stanie samodzielnie ich stworzyć.
Zachowanie jego siedlisk to zachowanie bioróżnorodności – nie tylko ochrony jednego gatunku, ale także wielu innych, które korzystają z „usług” ekosystemowych świadczonych przez dzięcioła. Warto więc pamiętać o zostawianiu martwego drewna, sadzeniu drzew liściastych i tworzeniu zróżnicowanego krajobrazu, sprzyjającego obecności tego pięknego ptaka.
Cześć, nazywam się Marcel i od lat pasjonuję się tematyką wnętrz, ogrodów i szeroko pojętego designu. Na moim blogu znajdziecie wiele ciekawych inspiracji oraz pomysłów.
