Jak wygląda lejkowiec dęty?
Lejkowiec dęty (Craterellus cornucopioides), znany również jako trąbka umarłych, to jeden z najbardziej charakterystycznych i jednocześnie niedocenianych grzybów jadalnych występujących w polskich lasach. Jego ciemny, niemal czarny kolor sprawia, że łatwo znika w ściółce leśnej, przez co często uchodzi uwadze grzybiarzy. W rzeczywistości to ceniony grzyb kulinarny, intensywny w smaku i aromacie, a przy tym trudny do pomylenia z gatunkiem trującym.
Owocnik lejkowca dętego osiąga wysokość od 5 do 10 cm, a jego kapelusz przybiera kształt lejka lub trąbki. Zewnętrzna część trzonu i kapelusza jest ciemnoszara do czarnej, czasem z odcieniem brązowym. Skrępowana forma sprawia, że wygląda niczym pusty lej z rozchylonymi brzegami. Spód kapelusza nie ma klasycznych blaszek, lecz jest gładki lub delikatnie pomarszczony. Charakterystyczna dla lejkowca jest również cienkościenna struktura – cały owocnik wydaje się być pusty w środku.
Choć jego wygląd może budzić skojarzenia z grzybem niejadalnym czy nawet toksycznym, lejkowiec dęty jest w pełni bezpieczny do spożycia i wysoko ceniony w kuchni francuskiej oraz włoskiej.
Gdzie rośnie lejkowiec dęty?
Lejkowiec dęty występuje szeroko w Europie, także w Polsce. Preferuje cieniste, wilgotne stanowiska w lasach liściastych, a zwłaszcza bukowych i dębowych. Najczęściej spotyka się go na glebach wapiennych oraz w miejscach bogatych w próchnicę. Rośnie w grupach lub gromadnie, nierzadko tworząc całe kolonie, ale przez swoją ciemną barwę bywa trudny do zauważenia.
Sezon na lejkowca przypada zazwyczaj od sierpnia do listopada, choć w cieplejszych rejonach może pojawiać się już w lipcu. Chociaż jego środowiskiem naturalnym są lasy liściaste, czasami można go spotkać także w lasach mieszanych, szczególnie w towarzystwie dębów i buków. Znajdując jedno stanowisko tego grzyba, warto dobrze się rozejrzeć – jest szansa, że w pobliżu znajduje się ich dużo więcej.
Czy lejkowiec dęty jest jadalny?
Tak – i to nie tylko jadalny, ale także niezwykle smaczny! Lejkowiec dęty ceniony jest za wyjątkowy, głęboki, lekko orzechowy smak i intensywny aromat, który wzmacnia się po wysuszeniu. W kuchni można go wykorzystać podobnie jak prawdziwki – nadaje się do suszenia, marynowania, a także jako dodatek do sosów, zup, mięs czy dań wegetariańskich.
W niektórych kręgach kulinarnych, zwłaszcza we Francji (gdzie znany jest jako trompette de la mort, czyli trąbka śmierci), uważany jest za rarytas. Mimo swojej mrocznej nazwy nie ma absolutnie nic wspólnego z toksycznością – jego przydomek wynika raczej z wyglądu niż z właściwości.
Jednak ze względu na swoją ciemną barwę, lejkowiec dęty rzadko trafia na hale targowe, ponieważ może odstraszać mniej doświadczonych konsumentów. Tymczasem jego wartość kulinarna nie ustępuje najsłynniejszym grzybom jadalnym.
Lejkowiec dęty a podobne gatunki – jak nie pomylić?
Ze względu na bardzo charakterystyczną budowę, lejkowiec dęty jest trudny do pomylenia z grzybami trującymi, co czyni go bezpiecznym wyborem dla początkujących grzybiarzy. Jego lejowaty kształt, pusta struktura i ciemna barwa są dość unikalne. Można go natomiast pomylić z innymi przedstawicielami rodzaju Craterellus – takimi jak lejkowiec aksamitny czy lejkowiec szorstki – które również są jadalne i smaczne.
W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z atlasem grzybów lub zasięgnąć rady doświadczonego mykologa. Pamiętajmy, że zbierając grzyby na własną rękę, szczególnie te mniej popularne, należy zachować ostrożność i pewność co do ich identyfikacji.
Jak zbierać i przechowywać lejkowca dętego?
Zbiór lejkowca dętego najlepiej planować po deszczu – wówczas ma bardziej jędrną strukturę i łatwiej go zauważyć. Do jego zbierania warto użyć nożyka, którym ostrożnie podcina się grzyb u nasady, by nie uszkodzić grzybni. Trafiając na kępkę lejkowców, dobrze jest zebrać tylko młodsze i jędrniejsze owocniki – starsze mogą być łykowate i mniej aromatyczne.
Lejkowiec, dzięki swojej cienkiej strukturze, szybko wysycha, dlatego idealnie nadaje się do suszenia. Po wysuszeniu zmienia kolor na prawie czarny, zyskuje intensywny zapach i może być długo przechowywany w szczelnych pojemnikach. Doskonale sprawdza się zmielony na proszek jako przyprawa do mięs czy zup.
Świeże grzyby można przechowywać w lodówce przez 2–3 dni, najlepiej w papierowym opakowaniu – dzięki temu nie ulegną zaparzeniu i oddychają. Nie warto jednak zbyt długo zwlekać z ich wykorzystaniem – najlepiej smakują zaraz po zbiorze.
Dlaczego warto włączyć lejkowca do swojej kuchni?
Lejkowiec dęty to nie tylko smaczny, ale również zdrowy grzyb. Zawiera białko, błonnik, witaminy z grupy B, a także niewielkie ilości witaminy D. Choć grzyby nie są głównym źródłem składników odżywczych, to stanowią wartościowy dodatek do diety, zwłaszcza dla wegetarian i wegan szukających zróżnicowanych aromatów naturalnego pochodzenia.
Intensywny smak lejkowca potrafi wzbogacić każde danie – od prostych makaronów po wykwintne risotto. Można go także wykorzystać w mieszankach suszonych grzybów jako naturalny wzmacniacz smaku. Początkowo może wydawać się niepozorny i mało apetyczny, ale po bliższym poznaniu zyskuje uznanie nawet wśród najbardziej wybrednych smakoszy.
Warto też dodać, że lejkowiec dęty jest mniej podatny na robaczywienie niż inne popularne grzyby leśne, co czyni go jeszcze bardziej atrakcyjnym wyborem podczas sezonowych wypraw do lasu.
Lejkowiec dęty – ciekawostki, o których warto wiedzieć
- Wbrew swojej nazwie trąbka śmierci (trompette de la mort), lejkowiec dęty to grzyb w pełni jadalny i bardzo smaczny.
- Jego ciemny kolor pomaga mu ukryć się w lesie – doświadczeni grzybiarze często żartują, że rośnie na „niewidzialność”.
- Lejkowiec jest naturalnym aromatyzerem – często stosowany jako składnik wegetariańskich bulionów bez glutaminianu sodu.
- W niektórych rejonach Europy uznawany jest za grzyba rzadkiego i objęty częściową ochroną.
- Wysuszone lejkowce można zmielić na proszek i używać jako przyprawy – świetnie komponują się z daniami mięsnymi i kaszami.
Cześć, nazywam się Marcel i od lat pasjonuję się tematyką wnętrz, ogrodów i szeroko pojętego designu. Na moim blogu znajdziecie wiele ciekawych inspiracji oraz pomysłów.
