Kolorowy jarząb szwedzki, należący do tzw. rodziny różowatych jest średniej wielkości drzewem, które w porywach dochodzi do dwunastu metrów i z racji na swoje ukwiecenie i barwne owoce, doskonale prezentuje się w ogrodach. Jako drzewo dzikie występuje w naturze m.in. na Pomorzu, stanowiącym niemalże jego środowisko naturalne. Pojawia się też we wschodnich Niemczech, a z roku na roku coraz chętniej zadrzewia się nim tereny przy miejskich alejach. W ogrodach – stanowi doskonałą dekorację i cenne źródło jesiennego pożywienia dla ptaków i… nie tylko! Jego owoce nie mają goryczki, więc śmiało można z nich robić przetwory, wina i nalewki.
Jarząb szwedzki — odmiany
Jawor szwedzki (Sorbus intermedia) to gatunek drzewa z rodziny różowatych (Rosaceae), występujący głównie w Europie Środkowej i Wschodniej. Ten gatunek rośnie w różnych warunkach, włączając w to lasy liściaste, świerkowe i sosnowe, a także na brzegach rzek i strumieni. Jest to drzewo o szerokim zasięgu i różnorodnych odmianach.
Istnieje wiele odmian jarzębu szwedzkiego, z których każda ma swoje charakterystyczne cechy. Oto niektóre z nich:
- Sorbus intermedia 'Brouwers’: ta odmiana wyróżnia się okazałymi, białymi kwiatami, które pojawiają się w maju. Owoce są kuliste i pomarańczowe, a liście mają intensywną, czerwoną barwę jesienią.
- Sorbus intermedia 'Hillieri’: ta odmiana ma kolumnowaty pokrój i osiąga wysokość około 12 metrów. Liście są zielone, a owoce mają czerwony kolor.
- Sorbus intermedia 'Joseph Rock’: ta odmiana ma cienkie liście, które przybierają intensywną, pomarańczową barwę jesienią. Owoce są kuliste i czerwone.
- Sorbus intermedia 'Kilmarnock’: ta odmiana jest drzewem bonsai, które osiąga wysokość tylko około 2 metrów. Wierzchołek gałęzi jest łukowato wygięty, co nadaje drzewu charakterystyczny, niepowtarzalny kształt.
- Sorbus intermedia 'Rostockiensis’: ta odmiana ma okazałe, kuliste owoce, które zmieniają kolor z zielonego na czerwony. Liście mają intensywną, pomarańczową barwę jesienią.
- Sorbus intermedia 'Rossica’: ta odmiana jest znana z intensywnie czerwonych owoce. Liście zmieniają kolor z zielonego na czerwony wraz z nadejściem jesieni.
Jawor szwedzki jest popularnym gatunkiem drzewa w parkach i ogrodach, ze względu na swoje piękne kwiaty i owoce oraz efektowną, jesienią barwę liści. Istnieją też liczne odmiany uprawne, które pozwalają na dostosowanie drzewa do różnych warunków środowiskowych i estetycznych preferencji. Bez względu na to, jaka odmiana jarzębu szwedzkiego zostanie wybrana, będzie to piękny i wartościowy dodatek do ogrodu czy parku.
Jarząb szwedzki – uprawa, zalety, zastosowanie
Przede wszystkim jarzębu szwedzkiego nie należy mylić z popularną w Polsce jarzębiną. To dwie zupełnie inne odmiany, chociaż na pierwszy rzut oka mogą się wydawać podobne. Zasadniczą różnicą jest jadalność owoców: jarzębina, z charakterystyczną goryczką nie nadaje się do robienia z niej dżemów, musów owocowych ani win, jarząb – jak najbardziej!
Zastosowanie: dekoracyjne, ale i użytkowe (pod kątem przetworów). Dodatkowo stanowi owoce stanowią przysmak dla ptaków, które późną jesienią i zimą mają problem ze znalezieniem pokarmu, więc jeśli nie chcemy robić z jarzębu niczego smacznego, owoce zjedzą ptaki i wszyscy będą zadowoleni.
Uprawa
- Niewymagająca: to drzewo nie należy do wybrednych i doskonale radzi sobie w różnych warunkach. Nie trzeba być specem od upraw, żeby cieszyć się fantastycznym wyglądem i wzrostem tej rośliny
- Lubi stanowiska słoneczne, jasne, ale półcienistymi też nie pogardzi. Najlepiej sadzić w odległości przynajmniej ośmiu metrów od budynków (kwestia mocno rozrastających się korzeni).
- Podłoże pod jarzęba powinno być zasadowe, ale ogólnie ma on wysoką tolerancję na różne warunki, więc nie jest to rzecz niezbędna do jego uprawy
- Młodą sadzonkę warto podeprzeć patykiem lub podporą, tak, żeby miała się czego trzymać, zanim dojrzeje
- Brak konieczności regularnych oprysków: sam w sobie jest bardzo odporny na choroby i szkodniki
- Nie trzeba go przesadnie podlewać ani nawadniać tak, jak inne drzewa czy krzewy ogrodowe – jest odporny na suszę.
- Nawożenie: tylko w pierwszych latach po posadzeniu młodego drzewka, wiosną.
Zalety
- Wysoka odporność na trudne i niekorzystne warunki pogodowe (to właśnie ta cecha sprawia, że chętnie uprawia się je
- zarówno w miejskich ciągach parkowych, jak i w przydomowych ogrodach),
- Zachwyca gęstwiną białych kwiatów już w maju
Jego owoce mają słodki smak i są źródłem witaminy C i sorbitu, co docenią przede wszystkim diabetycy.
Jarząb szwedzki — przetwory
Przetwory z jarzębu szwedzkiego są bardzo popularne w krajach skandynawskich i bałtyckich, gdzie ten owoc jest jednym z najważniejszych składników kuchni ludowej. W Polsce jarząb szwedzki nie jest tak popularny, jak w Skandynawii, ale również jest ceniony za swoje walory smakowe i zdrowotne.
Najpopularniejszym przetworem z jarzębu szwedzkiego jest bez wątpienia dżem. Owoce jarzębu są bogate w pektyny, co pozwala na łatwe uzyskanie gęstego, aromatycznego dżemu. Dżem z jarzębu szwedzkiego jest szczególnie ceniony za swój smak, który jest słodko-kwaśny i bardzo intensywny. Można go podawać na kanapki, do naleśników, a także jako dodatek do mięs i wędlin.
Kolejnym popularnym przetworem z jarzębu szwedzkiego jest syrop. Jest to idealny dodatek do herbaty, wody mineralnej lub innych napojów. Syrop z jarzębu szwedzkiego ma orzeźwiający smak i jest bogaty w witaminy i minerały, co czyni go doskonałym sposobem na poprawę zdrowia i samopoczucia.
Oprócz dżemu i syropu jarząb szwedzki można wykorzystać do przygotowania kiszonek, marynat, soków, a także do produkcji nalewek i wina. Warto jednak pamiętać, że owoce jarzębu są dość kwaśne, więc często wymagają dodatku cukru lub innego słodzika.
Jarząb szwedzki jest nie tylko pysznym, ale także bardzo zdrowym owocem. Zawiera dużo witamin C, A i E, które są ważne dla zdrowia skóry, włosów i układu odpornościowego. Ponadto jarząb szwedzki zawiera wiele antyoksydantów, które chronią organizm przed wolnymi rodnikami i wpływają na opóźnienie procesu starzenia.
Jarząb szwedzki — przepisy
Owoce jarzębu szwedzkiego są dość kwaśne i cierpkie, jednak po ugotowaniu lub zamrożeniu ich smak staje się łagodniejszy i słodki. Najczęściej wykorzystuje się je do produkcji dżemów, konfitur, syropów oraz kompotów. Wszystkie te produkty doskonale sprawdzają się jako dodatki do naleśników, gofrów, lodów i innych deserów.
Przepis na dżem z jarzębu szwedzkiego:
Składniki:
- 1 kg jarzębu szwedzkiego,
- 1 kg cukru,
- sok z jednej cytryny.
Przygotowanie:
- Owoce jarzębu myjemy, odszypułkowujemy i wrzucamy do garnka.
- Dodajemy cukier oraz sok z cytryny i dokładnie mieszamy.
- Całość gotujemy na wolnym ogniu, aż owoce zaczną się rozpadać i cukier się rozpuści.
- Gotowy dżem przekładamy do słoików, które zakręcamy i pasteryzujemy przez około 15 minut.
Przepis na kompot z jarzębu szwedzkiego:
Składniki:
- 1 kg jarzębu szwedzkiego,
- 1 litr wody,
- 150 g cukru,
- 2 łyżki mąki ziemniaczanej,
- 1 łyżeczka cynamonu.
Przygotowanie:
- Owoce jarzębu myjemy, odszypułkowujemy i wrzucamy do garnka.
- Dodajemy wodę, cukier oraz cynamon i gotujemy na wolnym ogniu przez około 30 minut.
- W międzyczasie rozrabiamy mąkę ziemniaczaną w odrobinie wody i dodajemy do garnka z owocami.
- Gotujemy jeszcze przez kilka minut, aż kompot zgęstnieje.
- Gorący kompot przekładamy do słoików i pasteryzujemy przez około 15 minut.
Przepis na naleśniki z dżemem z jarzębu szwedzkiego:
Składniki:
- 2 szklanki mąki pszennej,
- 2 szklanki mleka,
- 2 jajka,
- 2 łyżki cukru,
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia,
- szczypta soli,
- dżem z jarzębu szwedzkiego.
Przygotowanie:
- Mąkę przesiewamy do miski, dodajemy cukier, proszek do pieczenia i sól, mieszamy.
- W drugiej misce ubijamy jajka i stopniowo wlewamy mleko, cały czas mieszając.
- Wlewamy płynne składniki do miski z suchymi składnikami i mieszamy, aż powstanie jednolita masa bez grudek.
- Na rozgrzanej patelni smażymy naleśniki, przewracając je na drugą stronę, gdy zaczną się pojawiać bąbelki na powierzchni ciasta.
- Na każdy naleśnik nakładamy łyżkę dżemu z jarzębu szwedzkiego i składamy w trójkąt lub roladkę.
Jarząb szwedzki to bardzo cenny składnik kuchni, który może zainspirować do przygotowania wielu pysznych dań i deserów. Dżem, konfitury, syropy, kompoty czy naleśniki z dodatkiem tego owocu to tylko niektóre z możliwości jego wykorzystania. Dzięki temu można stworzyć oryginalne i smaczne dania, które z pewnością zadowolą podniebienia każdego smakosza.
