Kolorowe ptaki w Polsce – które gatunki zachwycają barwami piór

Jakie kolorowe ptaki można spotkać w Polsce?

Polska fauna ptasia imponuje różnorodnością, a wśród jej przedstawicieli znajdziemy gatunki, które zachwycają feerią barw. Choć wiele osób kojarzy kolorowe ptaki głównie z tropikami, również na naszych rodzimych łąkach, lasach i parkach można spotkać skrzydlatych przedstawicieli posiadających uderzająco piękne upierzenie. Wśród nich wyróżniają się m.in. żołny, zimorodki, dudki czy dzięcioły zielone.

Niektóre z tych ptaków to mieszkańcy stało obecni przez cały rok, inne natomiast odwiedzają nasz kraj sezonowo podczas lęgów lub migracji. Warto przy tym dodać, że obserwowanie tych barwnych istot staje się coraz popularniejszym hobby – birdwatchingiem zajmują się zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści.

Najpiękniejsze kolorowe ptaki nad Wisłą – przegląd najciekawszych gatunków

Wśród ptaków o najpiękniejszym upierzeniu, które można spotkać w Polsce, bez wątpienia królują:

• Zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis) – uderzająco niebiesko-pomarańczowy ptak, występujący wzdłuż cieków wodnych. Dzięki jaskrawemu upierzeniu i wyjątkowo szybkim lotom uważany jest za jeden z najpiękniejszych ptaków Europy.
• Żołna zwyczajna (Merops apiaster) – egzotycznie wyglądający ptak o intensywnych kolorach: żółci, zieleni, błękicie i rudym. Żołny gniazdują w Polsce od maja do sierpnia, głównie na południu kraju.
• Dudek (Upupa epops) – znany z efektownego czubka na głowie i kontrastowego pomarańczowo-czarnego umaszczenia. Dudki przylatują do Polski z Afryki i rozbudzają wyobraźnię swoim wyglądem i charakterystycznym huup-huup.
• Wilga (Oriolus oriolus) – samiec tego śpiewaka to niemal symbol lata: cytrynowożółte pióra, kontrastujące z czarnymi skrzydłami, przykuwają uwagę nawet z daleka. Mimo jaskrawej barwy, wilgi łatwo przeoczyć – prowadzą skryty tryb życia w koronach drzew.
• Krętogłów (Jynx torquilla) – choć mniej kolorowy niż inne wymienione ptaki, zasługuje na uwagę ze względu na ciekawy wzór maskujący oraz rzadko spotykany sposób poruszania głową (niczym wąż), który nadaje mu miano ptasiego iluzjonisty.
• Dzięcioł zielony (Picus viridis) – jego maskująca zieleń pozwala mu wtapiać się w leśne otoczenie, a czerwona czapeczka i jasnożółty spód dodają mu uroku. Często można go usłyszeć, zanim się go zobaczy – jego śmiech niesie się przez lasy i parki.

Kiedy i gdzie oglądać kolorowe ptaki w Polsce?

Najlepszym okresem do obserwowania najbardziej barwnych gatunków ptaków w Polsce jest wiosna i lato. Od marca do sierpnia trwają migracje i okresy lęgowe, co czyni ten czas najbardziej intensywnym dla ptasich obserwatorów. Warto więc wówczas wybrać się do:

• Parków narodowych – Biebrzański, Białowieski, Poleski, Wigierski czy Narwiański Park Narodowy stanowią idealne siedlisko dla wielu gatunków ze względu na swoją bioróżnorodność i umiarkowane zakłócenia środowiskowe.
• Obszarów Natura 2000 – są to specjalnie chronione tereny, gdzie ptaki znajdują odpowiednie warunki do życia i rozmnażania. Wiele z nich jest łatwo dostępnych dla pieszych turystów.
• Wiejskich krajobrazów i łąk – żołny i dudki upodobały sobie skarpy, stare sady oraz tereny uprawne, gdzie często można je spotkać.
• Rzek i jezior – idealne miejsca do podziwiania zimorodków, które żywią się małymi rybkami i potrzebują czystych wód.

Warto pamiętać, że wiele z tych ptaków prowadzi dość skryty tryb życia, dlatego podstawą skutecznej obserwacji jest cierpliwość, cichy ubiór, lornetka, a najlepiej także atlas ptaków i aplikacja identyfikująca głosy.

Czy kolorowe ptaki w Polsce są zagrożone?

Choć kolory przykuwają naszą uwagę, niestety nie chronią przed zagrożeniami. Wiele barwnych gatunków zmaga się z negatywnymi skutkami działalności człowieka. Przyczynami ich zaniku są:

• utrata siedlisk – intensyfikacja rolnictwa, wycinki drzew i osuszanie terenów podmokłych odbierają ptakom miejsca do życia i lęgu,
• zanieczyszczenie środowiska – pestycydy, ścieki i zanieczyszczenia przemysłowe wpływają negatywnie na pokarm i warunki bytowe ptaków,
• zmiany klimatyczne – wiele gatunków zmienia trasy migracyjne, a niektóre nie są w stanie dostosować się do szybkich zmian temperatur i warunków pogodowych,
• brak odpowiednich miejsc lęgowych – np. dla żołny, która potrzebuje odsłoniętych skarp do kopania nor lęgowych.

Dobra wiadomość jest taka, że niektóre barwne gatunki, jak zimorodki czy dzięcioły zielone, radzą sobie całkiem nieźle i są nadal dość liczne w sprzyjających rejonach. Jednak inne, takie jak wilga czy dudek, choć nadal obecne, wymagają aktywnej ochrony i monitorowania.

Jak rozpoznać kolorowe ptaki w terenie?

Rozpoznawanie ptaków to fascynujące wyzwanie. Oprócz koloru upierzenia, warto zwrócić uwagę na:

• Wielkość i sylwetkę – np. żołna jest smukła i ma długi dziób, zimorodek ma masywną sylwetkę w stosunku do wielkości ciała.
• Sposób poruszania się i lotu – dzięcioły poruszają się z charakterystycznym falowaniem, a dudek ląduje powoli z rozpostartym czubkiem na głowie.
• Dźwięki – wiele z barwnych ptaków ma unikalne głosy. Wilga śpiewa melodyjnie, dudka można rozpoznać po trójsylabowym “huup-huup-huup”.
• Preferowane środowisko – wiedząc, gdzie dany gatunek przebywa, łatwiej go wypatrzyć. Zimorodki znajdziesz nad wodą, wilgi wysoko w koronach drzew, a żołny – na nasłonecznionych skarpach.

Pomocne mogą być także aplikacje mobilne takie jak Merlin Bird ID, Collins Bird Guide oraz nagrania dźwięków dostępne w serwisach takich jak Xeno-Canto.

Czy można dokarmiać barwne ptaki w Polsce?

Dokarmianie ptaków w okresie jesienno-zimowym to ważny gest wsparcia dla wielu gatunków. Choć kolorowe ptaki, takie jak zimorodki, rzadko odwiedzają karmniki, inne bardziej powszechne i też barwne gatunki – np. sikory modre i bogatki – jak najbardziej na to liczą.

Aby dokarmianie było bezpieczne, należy pamiętać o kilku zasadach:

• stosuj wysokiej jakości pokarm: nasiona słonecznika, orzechy, kule tłuszczowe,
• unikaj pieczywa – sól i drożdże szkodzą ptakom,
• utrzymuj czystość karmnika – to zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób,
• dokarmiaj tylko wtedy, gdy ptaki tego rzeczywiście potrzebują – głównie zimą, kiedy dostęp do pokarmu jest utrudniony,
• zapewnij dostęp do czystej wody pitnej – zwłaszcza podczas mroźnych dni, gdy naturalne zbiorniki zamarzają.

Choć nie wszystkie barwne ptaki dadzą się zwabić do karmnika, odpowiednio zaprojektowany ogród z rodzimymi roślinami, krzewami i niewielkim oczkiem wodnym może przyciągnąć wiele różnorodnych gatunków.