Ptak Makolągwa, zwany również Makolągwą konoplianką lub ziębą, jest gatunkiem ptaka z rodziny łuszczakowatych. Jest on jednym z bardziej rozpowszechnionych ptaków w Polsce, a jego charakterystyczny śpiew jest łatwo rozpoznawalny.
Makolągwa — występowanie i środowisko
Makolągwa to ptak osiadły lub koczowniczy, który zamieszkuje różnorodne siedliska od pól uprawnych po obszary górskie.
W Polsce makolągwy można spotkać na terenie całego kraju, ale szczególnie licznie występują na Nizinie Śląskiej, w Dolinie Baryczy, w Kotlinie Kłodzkiej oraz w dolinach Wisły i Odry. Są to ptaki związane z otwartymi przestrzeniami, więc najczęściej można je spotkać na łąkach, polach uprawnych, pastwiskach oraz w pobliżu stawów i cieków wodnych.
Makolągwa jest ptakiem stadnym, a w czasie migracji oraz zimą często gromadzi się w duże grupy. Jest ptakiem aktywnym w ciągu dnia, a w czasie lata często można go zobaczyć w locie, szukającego nasion. Potrafi lecieć szybko i zwinnie, a jego zdolność do zmiany kierunku lotu pozwala mu uniknąć zagrożenia. Jest to ptak spokojny i mało płochliwy, co pozwala na łatwe obserwowanie go w jego naturalnym środowisku.
Niestety, populacja makolągw jest coraz bardziej zagrożona. Przyczyną tego są przede wszystkim zmiany w środowisku, zwłaszcza intensyfikacja rolnictwa, które prowadzi do niszczenia naturalnych siedlisk tych ptaków. Dlatego tak ważne jest prowadzenie działań mających na celu ochronę siedlisk makolągw oraz ochronę tych pięknych ptaków.
Makolągwa — wygląd
Makolągwa osiąga długość około 12 cm i waży około 15 gramów. Ma krótki i stożkowaty dziób, umożliwiający łatwe łapanie nasion. Makolągwa jest ptakiem wędrownym i często gromadzi się w stadach, aby przetrwać zimę.
Charakterystyczne dla makolągw jest ich upierzenie. Samce mają piękne, intensywnie czerwone piersi, boki i kark, a ich pióra są często jaskrawo żółte. Samice są nieco mniej okazałe, ale także wyróżniają się pięknym, żółtym ubarwieniem. Obie płcie mają szaro-browną górną część ciała i ciemne pasy na skrzydłach. Samiec i samica wyglądają podobnie, ale samiec ma intensywniejsze barwy na wiosnę i latem.
Makolągwa — śpiew
Makolągwy są ptakami o charakterystycznym śpiewie, który można usłyszeć już na wiosnę głównie w trakcie godów. Samce wykonują wtedy charakterystyczne skoki w powietrzu, wydając jednocześnie trwający kilka sekund śpiew. Ten widowiskowy taniec ma za zadanie przyciągnąć uwagę samicy.
Śpiew makolągwy to seria jasnych, melodyjnych dźwięków, przypominających trele i ćwierkanie. Początkowo jest to seria kilku dźwięków, które następnie przyspieszają i zmieniają się w głośniejsze, ciągłe śpiewanie. Ten piękny śpiew jest często słyszany na polach uprawnych, gdzie ptaki te polują na nasiona traw i innych roślin.
Śpiew makolągwy jest nie tylko piękny, ale także bardzo skomplikowany. Naukowcy badający ptaki odkryli, że makolągwy mają różne sposoby wytwarzania dźwięków, co pozwala im na tworzenie różnych melodii. Ciekawe jest również to, że samce tego gatunku potrafią naśladować śpiewy innych ptaków, co świadczy o ich niezwykłych zdolnościach adaptacyjnych.
Makolągwa — pożywienie
Pożywienie Makolągwy składa się głównie z nasion traw, chwastów i roślin z rodziny astrowatych. Ptak ten jest również znany z podjadania nasion konopi, co przyczyniło się do nazwy gatunkowej „cannabina”. Makolągwa zjada także owady, takie jak chrząszcze, muchy i mrówki, a w okresie lęgowym – także larwy owadów.
Makolągwa jest bardzo ważnym ptakiem dla rolnictwa, ponieważ żywi się głównie nasionami chwastów, które są szkodliwe dla upraw. W ten sposób przyczynia się do ochrony roślin uprawnych i zmniejszenia kosztów ich ochrony przed chwastami. Właśnie dlatego makolągwa jest chętnie widziana na polach uprawnych, gdzie znajduje wiele pożywienia.
Makolągwa jest również ważnym elementem ekosystemów leśnych i łąkowych, gdyż jako ptak stadny przyczynia się do rozprzestrzeniania nasion roślin i zapylania kwiatów.
Makolągwa — rozmnażanie
Makolągwa jest ptakiem o skomplikowanym cyklu życiowym. Rozpoczyna się on od przylotu ptaków zimujących, zwykle pod koniec lutego lub na początku marca. Następnie samce zaczynają śpiewać, aby zaprosić samice do swojego rewiru.
Samice wybierają samców, którzy są najbardziej atrakcyjni i zaczynają budować z nimi gniazda. Gniazdo makolągwy to mała konstrukcja z gałązek, liści, traw i sierści, umiejscowiona zwykle na drzewie lub krzewie. Samica składa 4-5 jaj, które są jasnozielone z ciemnymi plamami. Inkubacja trwa około 12-14 dni, po czym wykluwają się pisklęta.
Pisklęta makolągwy są początkowo bezbronne i zależne od opieki rodziców. W ciągu pierwszych 10 dni życia są karmione przez rodziców, którzy przynoszą im pokarm w postaci małych owadów, pająków i innych bezkręgowców. Następnie pisklęta zaczynają stopniowo wprowadzać do swojej diety nasiona roślin, takie jak konopia siewna czy trawa.
Po około 20-25 dniach życia pisklęta opuszczają gniazdo i zaczynają ćwiczyć swoje skrzydła, a po kolejnych kilku dniach zaczynają latać. Rodzice nadal karmią młode ptaki przez kolejne 2-3 tygodnie, po czym pisklęta zaczynają samodzielnie zdobywać pożywienie.
Makolągwy są w stanie wykonać dwa lęgi w ciągu roku, zwykle jeden w maju i drugi w lipcu. Samice składają podczas drugiego lęgu zwykle mniej jaj (3-4) niż podczas pierwszego.
Makolągwa — zimowanie
Zimowanie to dla ptaków trudny okres, gdyż muszą przeżyć zimowe mrozy i braki pokarmu. W przypadku makolągwy ptaki te przystępują do tworzenia stad już w październiku i listopadzie, co pomaga im łatwiej przetrwać zimę. W stadach może przebywać nawet do kilkudziesięciu osobników.
W czasie zimy makolągwy odżywiają się przede wszystkim nasionami, które zjadają bezpośrednio z roślin, a także z ziemi. Ich dietę uzupełniają również owady, głównie chrząszcze, pająki i larwy. W poszukiwaniu pożywienia ptaki te przemieszczają się na stosunkowo duże odległości, ale zawsze wracają do swoich stałych miejsc.
Makolągwy w okresie zimowym nie zmieniają swojego upierzenia. Wprawdzie u młodych ptaków kolory są jaśniejsze, a u dorosłych ciemniejsze, ale wciąż ptaki te są łatwe do rozpoznania. Mają szarą głowę, jasnobrązowy grzbiet, zielonkawo-żółtą pierś i białe brzuchy. U samców występuje charakterystyczny czarny wierzch głowy i czerwone paski na piersi.
