Jak wygląda drzewo orzecha laskowego? Poznaj jego cechy charakterystyczne
Orzech laskowy, znany również jako leszczyna pospolita (Corylus avellana), to roślina liściasta, którą możemy spotkać w stanie dzikim w wielu regionach Europy, ale coraz częściej także jako element ogrodów przydomowych. Choć popularnie mówi się o „drzewie orzecha laskowego”, roślina ta w rzeczywistości częściej przybiera formę krzewu, osiągającego od 3 do 6 metrów wysokości. W sprzyjających warunkach może jednak wyrastać na niewielkie drzewo, z jednym pniem i dobrze uformowaną koroną.
Jej liście są okrągłe, lekko ząbkowane, o jasnozielonej barwie wiosną, przybierającej cieplejsze odcienie jesienią. Kwiaty leszczyny pojawiają się już pod koniec zimy – męskie przybierają formę charakterystycznych kotków, a żeńskie są niewielkie i przypominają czerwone pączki. To właśnie z zapylonych kwiatów żeńskich rodzą się później znane wszystkim orzechy laskowe.
Jak uprawiać orzech laskowy w ogrodzie?
Uprawa orzecha laskowego nie jest skomplikowana i z powodzeniem można ją prowadzić nawet w przydomowym ogrodzie. Roślina najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych lub lekko zacienionych, osłoniętych od silnych wiatrów. Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne, lekko kwaśne lub obojętne. Warto unikać miejsc podmokłych, gdzie zalega woda – korzenie leszczyny tego nie tolerują.
Najlepszy czas na sadzenie leszczyny to wczesna wiosna lub jesień, kiedy roślina ma czas na dobre zakorzenienie się przed nadejściem trudniejszych warunków pogodowych. Sadzonki najlepiej umieszczać w dołkach o głębokości około 40 cm, z odpowiednią warstwą kompostu lub obornika, co zapewni młodej roślinie dobry start.
Choć leszczyna może rosnąć samodzielnie, aby uzyskać obfite plony orzechów, warto w jednym ogrodzie posadzić kilka odmian – dzięki temu zwiększa się efektywność zapylania. Dobrym towarzystwem dla orzecha laskowego są inne gatunki przyciągające owady zapylające, np. lawenda, jeżówka czy budleja Davida.
Jak prawidłowo przycinać drzewo orzecha laskowego?
Prawidłowe przycinanie leszczyny zapewni zarówno większe plony, jak i bardziej zwartą, estetyczną formę rośliny. Pierwsze cięcie wykonuje się już po posadzeniu – skraca się pędy o 1/3, co pobudza krzew do rozkrzewiania. W późniejszych latach leszczynę warto regularnie prześwietlać, wycinając najstarsze pędy oraz te rosnące do środka korony.
Najlepszym terminem do cięcia jest późna zima lub bardzo wczesna wiosna – jeszcze zanim ruszy wegetacja, ale po największych mrozach. Regularne usuwanie słabych i suchych gałęzi pomaga również ograniczyć ryzyko występowania chorób grzybowych, na które leszczyna bywa podatna.
Jeśli leszczyna jest prowadzona w formie drzewka z jednym głównym pniem, wtedy cięcia kształtujące wykonuje się na podobnej zasadzie jak w przypadku jabłoni – pozostawiając jeden pień i skracając boczne pędy w celu uzyskania korony.
Kiedy i jak zbierać orzechy laskowe?
Orzechy laskowe dojrzewają zwykle na przełomie sierpnia i września. Ich dojrzałość rozpoznamy po tym, że łatwo wypadają z zielonych okryw owocowych, a ich skorupki stają się twarde i brunatne. W naturalny sposób często opadają na ziemię – wówczas można je zebrać ręcznie lub grabiami.
Najważniejsze, aby nie zbierać ich zbyt wcześnie, gdyż niedojrzałe orzechy mają niską wartość odżywczą i krótką trwałość. Po zbiorze należy je dokładnie wysuszyć – rozkładając cienką warstwą w przewiewnym, suchym miejscu na kilka tygodni. Wysuszone orzechy można przechowywać nawet przez kilka miesięcy.
Warto zauważyć, że leszczyna rozpoczyna owocowanie zazwyczaj dopiero po 3–5 latach od posadzenia, a jej plenność zwiększa się z wiekiem. Dobrze prowadzona roślina może dawać nawet do kilku kilogramów orzechów rocznie.
Jakie odmiany orzecha laskowego warto posadzić?
Na rynku dostępnych jest wiele odmian leszczyny, różniących się siłą wzrostu, plennością, odpornością na choroby i walorami smakowymi owoców. Oto kilka z tych, które cieszą się szczególnym uznaniem wśród ogrodników:
- Kataloński: popularna odmiana o dużych owocach i wysokiej plenności. Doskonała zarówno na świeżo, jak i do przetworzenia.
- Cosford: angielska odmiana o delikatnym smaku i cienkiej skorupce, łatwa do łuskania; dobrze znosi polskie warunki klimatyczne.
- Halle: wydajna odmiana niemiecka, późno dojrzewająca, daje duże orzechy o bardzo dobrym smaku.
- Olbrzym z Halle: jedna z największych odmian orzecha laskowego, idealna do upraw amatorskich.
Dobór odpowiednich odmian pozwala na sukcesywne zbieranie owoców przez kilka tygodni. Warto również upewnić się, czy odmiany te wzajemnie się zapylają – nie wszystkie są samopłodne, a odpowiedni dobór sąsiadujących roślin zapewni obfite plony.
Jakie choroby i szkodniki zagrażają leszczynie?
Opieka nad orzechem laskowym wymaga również czujności w kwestii chorób i szkodników. Najczęstszym zagrożeniem jest misecznik śliwowy – szkodnik wysysający soki z pędów, co prowadzi do ich obumierania. Innym problemem może być orzesznica leszczynówka – niewielki owad, którego larwy rozwijają się w orzechach, czyniąc je niezdatnymi do spożycia.
Wśród chorób grzybowych warto wymienić mączniaka prawdziwego oraz bakteryjne zamieranie pędów. Aby przeciwdziałać chorobom, należy regularnie prześwietlać krzew, unikać nadmiernego zagęszczenia roślin i stosować opryski zapobiegawcze – najlepiej naturalnymi preparatami, np. wyciągiem z pokrzywy.
W dobrze zadbanym ogrodzie, z zachowaniem zasad płodozmianu i utrzymaniem roślin w zdrowiu, ryzyko poważnych infekcji jest niewielkie.
Dlaczego warto mieć orzech laskowy w ogrodzie?
Orzech laskowy to nie tylko smaczny i pełen wartości odżywczych owoc, ale również bardzo dekoracyjna roślina. Jego gęste ulistnienie zapewnia cień i osłonę, a wczesne kwitnienie daje pożywienie dla pierwszych pszczół. Co więcej, z jednego krzewu można zebrać zapas orzechów na całą zimę – bogatych w zdrowe tłuszcze, magnez, witaminę E i błonnik.
Dla wielu ogrodników uprawa orzecha laskowego to nie tylko praktyczne zajęcie, ale i przyjemność – możliwość obserwowania, jak z roku na rok roślina się rozwija i wydaje coraz obfitsze plony. W erze powrotu do natury i samowystarczalności, leszczyna staje się jednym z chętniej wybieranych krzewów do ogrodu – zarówno ze względu na walory użytkowe, jak i estetyczne.
Cześć, nazywam się Marcel i od lat pasjonuję się tematyką wnętrz, ogrodów i szeroko pojętego designu. Na moim blogu znajdziecie wiele ciekawych inspiracji oraz pomysłów.
