Mogłoby się wydawać, że większość z nas doskonale wie, jak układa się sztućce na stole, ale jak się okazuje, jest zupełnie inaczej! Na co dzień operujemy kilkoma sztućcami i zwykle nie jemy tak rozbudowanych posiłków, które wymagałyby ułożenia na stole większej ilości łyżek, noży czy widelczyków, więc kiedy zdarza się wyjątkowa okazja, ślub, jubileusz rodzinny czy ważne przyjęcie, to często nie mamy pojęcia od czego zacząć.
Jak powinny być ułożone sztućce na stole?
Zgodnie z obowiązującymi od lat zasadami savoir-vivre, cały komplet zastawy stołowej, podobnie jak i sztućce do następujących po sobie posiłków, powinny być położone na stole w ściśle określonych miejscach i kierunkach.
Po której stronie talerza ułożyć sztućce?
Ogólna zasada obejmująca ułożenie sztućców mówi, że te, które będą używane do dań podawanych wcześniej, powinny się znaleźć po bardziej zewnętrznej stronie talerza (tak, żeby można było po nie od razu sięgnąć, nie zostawiając w rządku sztućców tzw. pustej dziury), a te do dań serwowanych później – bliżej jego brzegu.
- Po lewej stronie talerza zawsze (bezwzględnie!) umieszczamy widelce, zarówno mniejsze, jak i większe
- Nad talerzem powinny się znaleźć sztućce do deserów, czyli dania podawanego na samym końcu posiłku (łyżeczka + mały widelczyk). Tu ciekawostka: trzonki tych dwóch sztućców umieszczamy w przeciwnych do siebie kierunkach.
- Po prawej natomiast układamy noże i dużą łyżkę. Tu ważne: zupy do stołu zawsze podaje się wcześniej, więc pamiętając o ogólnej zasadzie (patrz nieco wyżej), łyżka znajdzie się najdalej od brzegu talerza, a najbliżej nóż (drugie danie podajemy zawsze po zupie). Dodatkowo trzeba pamiętać, że noże kierujemy ostrzami w kierunku talerza, co spowodowane jest tym, że po podaniu drugiego dania, nie trzeba będzie noży obracać w dłoni, żeby kroić nimi np. mięso, tylko będą one już z miejsca ustawione jak do krojenia.
Gdzie odkładać sztućce w trakcie posiłku?
Raz podniesionych ze stołu sztućców nie powinno się z powrotem na niego odkładać ani opierać o talerz. Świadczy to o nieznajomości zasad zachowania przy stole, a do tego pociąga ryzyko splamienia obrusa. Dlatego sztućce należy odłożyć na swój talerz.
- Jeśli mamy zamiar kontynuować jedzenie potrawy, sztućce układamy na talerzu, w takiej pozycji, aby widelec odpowiadał zegarowej godzinie ósmej, nóż zaś – czwartej, przy czym należy pamiętać, aby ułożone w ten sposób sztućce nie stykały się ze sobą ostrzami, oznacza to bowiem, że skończyliśmy jeść i prosimy o dodatkową porcję. Jeśli zaś chcemy zasygnalizować, że już skończyliśmy posiłek, wtedy widelec i nóż kładziemy równolegle, trzonkami skierowanymi w prawą stronę na godzinę piątą.
- Jeśli przerywamy jedzenie zupy, łyżkę zostawiamy w talerzu. Jeśli skończyliśmy jedzenie zupy, odkładamy łyżkę na talerzu, będącym podstawą głębokiego naczynia.
- Łyżeczkę do kawy i herbaty zawsze pozostawiamy na spodku, obojętnie, czy napój znajduje się w filiżance, czy też go nie ma.
Jak się kładzie sztućce po posiłku?
Poza samym ułożeniem sztućców warto przypomnieć też sobie zasady ich trzymania i odkładania po posiłku. To ważne, ponieważ to, jak odłożymy widelce, noże czy łyżkę na talerz, zasygnalizuje np. kelnerowi czy obsłudze stołu, czy już skończyliśmy posiłek, czy nie. Dzięki temu unikniemy sytuacji, w której nagle kelner odniesie resztę naszego posiłku, myśląc, że po prostu więcej nie zjemy.
Skończony posiłek to sztućce ułożone na tzw. godzinie piątej. Wyobraź sobie, że talerz to zegar i połóż na nim widelce i noże ostrzami w kierunku środka, tak, jakbyś kładł je na godzinie piątej. Dla kelnera jest to znak, że skończyłeś i prosisz o zabranie talerza. Jeśli natomiast zamierzasz jeszcze dojeść to, co zostało na talerzu, widelec połóż na godzinie ósmej, a nóż na czwartej.
Ułożenie sztućców jako wyrażenie opinii na temat posiłku
Nie zawsze mamy możliwość podziękowania kucharzowi za smakowite danie, ale możemy tego dokonać za pomocą odpowiedniego ułożenie sztućców. Jeśli jesteśmy zadowoleni z przygotowanej potrawy, wystarczy, że sztućce położymy pionowo na talerzu, tak, aby zęby widelca i ostrze noża skierowane były w prawą stronę. Jeżeli jednak danie nam nie smakowało, to komunikat ten możemy przekazać, wtykając ostrze noża między zęby widelca, z rączkami ustawionymi odpowiednio na godzinę piątą i siódmą.
Sztućce na stole — inne ważne zasady
Zadbaj o jednolity komplet sztućców
Wszystkie sztućce na stole powinny pochodzić z jednego kompletu dlatego, zanim zaplanujemy uroczystość, upewnijmy się, że posiadamy ich wystarczającą ilość. Dobieranie sztućców z różnych zestawów wygląda wyjątkowo niechlujnie i może nawet nawet zniechęcić gości do wspólnego posiłku.
Zadbaj o czystość sztućców
Wszystkie sztućce dla gości powinny być nieskazitelnie czyste. Wypolerowane i idealnie lśniące nie tylko wkomponują się w starannie zastawiony stół, ale zapewnią także komfort oraz zadowolenie współuczestników posiłku. Ponadto elegancko nakryty stół lub użycie wyjątkowej zastawy to także sposób na wyrażenie szacunku dla gości, a także sposób na przekazanie informacji o tym, jakie zadowolenie sprawia nam ich podjęcie.
Skompletuj sztućce do serwowania potraw
Sztućce do serwowania potraw to tzw. serwingi. Służą one do przenoszenia potrawy z półmiska na talerz i zawsze powinny wrócić na swoje miejsce. Zaliczamy tutaj:
- Łyżkę wazową, która służy do czerpania zupy z wazy i nalewania jej do głębokiego talerza lub bulionówek.
- Łyżkę i widelec sałatkowy, które chwytamy w obie ręce i „ściskając” sałatkę niczym w imadle przenosimy z półmiska na nasz talerz.
- Łyżkę do ziemniaków, która jest podobna w formie do łyżki od sałatek, ale nieco bardziej kwadratowa. Może być wykorzystana również do frytek, klusek śląskich czy też kopytek.
- Łopatkę do ciasta, za pomocą której przekładamy wcześniej pokrojone kawałki ciast na talerzyki deserowe.
- Nóż do masła, który przypomina maleńką łopatkę. Kładziemy go na talerzyku z masłem.