Ma ledwie kilka milimetrów długości, nie posiada oczu, na ślepo przemierza ziemię i… uwielbia zjadać wszystkie rośliny, na jakie po drodze natrafi. O jego ekspansywności i niepohamowanym apetycie przekonują się i ogrodnicy specjalizujący się w uprawach szklarniowych, i ci, którzy prowadzą niewielkie warzywniaki. Skoczogonek chętnie odwiedzi każde z tych miejsc, pozostawiając po sobie zgliszcza. Jak się go pozbyć i od czego zacząć?
Uciążliwy skoczogonek – od A do Z
Rozpoznanie tego szkodnika nie jest trudne: biały lub przezroczysty, podłużny, kilkumilimetrowy, zwykle wygląda na tłuściocha (tak, tak, z pewnością zdążył już zjeść kilka korzonków naszych upraw!). W Polsce mamy do czynienia z ponad trzystoma gatunkami tego rodzaju stawonogów i co ciekawe, corocznie pojawiają się nowe. Niektórzy twierdzą, że różnorodność tej grupy może sięgać nawet 50 tys. gatunków, dlatego warto wiedzieć, że mówić tu o naprawdę dużej rodzinie.
Gdzie występują: tam, gdzie mają co jeść. Pola, ogródki działkowe, szklarnie, warzywniaki, las, mech, kompostowniki, a nawet warstwa śniegu.
Co jedzą? Rośliny. W niewielkiej ilości skoczogonki są nawet korzystne, bo podobnie jak dżdżownice biorą udział w rozkładzie martwych roślin, tworząc kompost pełnej zdrowej materii organicznej. Niestety, jeśli się rozmnożą, przerabianie martwych roślin im nie wystarcza i biorą się za te, które żyją.
Jak zauważyć, że zaatakowały roślinę? Od korzenia nie jest to możliwe do dostrzeżenia, ale kiedy na liściach pojawią się pierwsze dziury, będzie to znak, że „coś je zjada”. Zwykle nie są to, jak myśli większość, ślimaki, a właśnie skoczogonki. Z każdym kolejnym dniem będą podgryzać liście, ogryzać korzenie, aż wyhamują proces wzrostu rośliny, a następnie doprowadzą do jej wyschnięcia.
W uprawie roślin domowych bardzo często nie wiadomo, z jakiego powodu np. kwiat zaczyna wysychać, bo skoczogonków nie widać w nim gołym okiem (są małe i chowają się w glebie). Żeby upewnić się, czy zniszczenia nie są ich winą, można doniczkę zanurzyć w wiadrze z wodą, ale tak, by była w nim stabilnie osadzona i nie unosiła się do góry. Jeśli w glebie są skoczogonki, zaczną wyłazić na powierzchnię i będzie je można wyłapać. Po takim moczeniu rośliny nie podlewajmy jej przez dłuższy czas.
Jak zwalczać szkodnika w ogrodzie, gdzie patent z wiadrem i wodą się nie sprawdzi? Zastosuj specjalne pałeczki chemiczne, które nasączone są środkiem na owady i wciśnij je w ziemię. Środek zareaguje zarówno na osobniki dorosłe, jak i na jaja, które te zdążyły złożyć, więc skutecznie wytępi wszystkie siedliska skoczogonków.
Czy skoczogonki na pewno są aż takie złe? Zalety i wady
Skoczogonki mają zarówno swoje zalety, jak i wady, i zależy to od kontekstu, w jakim występują.
Zalety skoczogonków:
- Są ważnymi ogniwami w łańcuchu pokarmowym. Skoczogonki żywią się martwymi roślinami, glonami, grzybami i bakteriami, co czyni je istotnymi ogniwami w łańcuchu pokarmowym. Ich obecność przyczynia się do utrzymania równowagi ekologicznej w ekosystemie.
- Pomagają w rozkładzie organicznych resztek. Skoczogonki zwiększają szybkość rozkładu organicznych resztek, co przyspiesza proces recyklingu składników odżywczych w glebie. Dzięki temu rośliny mogą lepiej rosnąć.
- Są wskaźnikiem jakości gleby. Skoczogonki są wrażliwe na zanieczyszczenia gleby, dlatego ich obecność lub brak może służyć jako wskaźnik jakości gleby.
- Nie są szkodnikami. W przeciwieństwie do innych szkodliwych owadów, takich jak mszyce czy chrząszcze, skoczogonki nie niszczą roślin. W rzeczywistości, większość skoczogonków jest nieszkodliwa dla ludzi i roślin.
Wady skoczogonków:
- Mogą przyczynić się do powstawania pleśni. Skoczogonki preferują wilgotne środowisko, dlatego ich nadmierna obecność w domu lub budynku może przyczynić się do powstawania pleśni.
- Mogą być uciążliwe. W dużych ilościach skoczogonki mogą być uciążliwe. Mogą wtedy pokrywać powierzchnię ziemi, co jest dość nieprzyjemnym widokiem.
- Mogą przyciągać drapieżniki. Skoczogonki są często łatwym łupem dla drapieżników, takich jak pajęczaki i jaszczurki, co oznacza, że ich obecność może przyciągać te gatunki do domu lub ogrodu.
Domowe sposoby na skoczogonki
Skoczogonki często pojawiają się w miejscach, gdzie występuje wilgoć i zagrzybienie. Dlatego pierwszym krokiem w zwalczaniu tych stawonogów jest usunięcie przyczyny. Upewnij się, że wszystkie krany w Twoim domu są szczelne i że wentylacja jest wystarczająca.
Jeśli masz rośliny doniczkowe, sprawdź, czy ziemia w doniczkach nie jest zbyt mokra. Skoczogonki lubią wilgotne środowisko, więc jeśli ziemia jest zbyt wilgotna, to są one bardziej skłonne do rozwoju. Wysuszenie ziemi w doniczkach może pomóc w ograniczeniu populacji skoczogonków.
Kluczowe w walce ze skoczogonkami jest także regularne sprzątanie i odkurzanie. Pamiętaj także o zakamarkach, a także miejscach pod meblami oraz w szafkach. Możesz też rozważyć instalację wentylacji lub oczyszczacza powietrza, aby zmniejszyć wilgotność powietrza.
Skoczogonki nie lubią zapachu niektórych olejków eterycznych, takich jak na przykład miętowy, lawendowy czy cytrynowy. Wystarczy dodać kilka kropli olejku do wody i spryskać nim powierzchnie, na których pojawiają się skoczogonki. Te powierzchnie możesz także pokryć kredą. Narysuj po prostu linię wokół miejsc, w których się pojawiając.
Jeśli domowe sposoby nie przynoszą efektów, można rozważyć zastosowanie ekologicznych środków owadobójczych, które nie zawierają szkodliwych chemikaliów. Można je zakupić w sklepach zielarskich lub w Internecie. Pamiętaj jednak, aby zawsze przestrzegać instrukcji producenta i nie używać ich w nadmiernych ilościach.
Jak zapobiegać rozmnażaniu się skoczogonków?
Kontrola wilgotności
Skoczogonki preferują wilgotne środowiska, więc jednym z najlepszych sposobów, aby zapobiec ich rozmnażaniu się, jest kontrolowanie wilgotności. W przypadku upraw w gruncie warto wykorzystać techniki, takie jak podlewanie w godzinach porannych, aby gleba miała czas na wyschnięcie przed zmrokiem. W przypadku upraw w pojemnikach warto zaopatrzyć je w drenaż i unikać nadmiernego podlewania.
Usuwanie organicznych odpadków
Skoczogonki preferują środowiska z obfitością materiału organicznego, takiego jak gnijące liście, ściółka leśna i kompost. Aby zapobiec ich rozmnażaniu się, warto regularnie usuwać takie odpadki z ogródka czy działki. W przypadku upraw w pojemnikach warto stosować ściółkowanie z kory lub kamieni, które nie sprzyjają rozmnażaniu się skoczogonków.
Stosowanie naturalnych środków odstraszających
Skoczogonki nie lubią silnych zapachów, takich jak mięta, lawenda, tymianek i inne zioła. Stosowanie tych roślin w pobliżu upraw może pomóc w odstraszaniu skoczogonków. W przypadku upraw w pojemnikach warto zastosować gałęzie rozmarynu lub szałwii, które należy umieścić na powierzchni ziemi.
Stosowanie naturalnych środków owadobójczych
W przypadku, gdy skoczogonki stanowią poważny problem, można zastosować naturalne środki owadobójcze, takie jak olejek z mięty, cytrynowy czy olejek neem. Warto jednak pamiętać, że zbyt częste stosowanie środków owadobójczych może zaszkodzić ekosystemowi i innym przyjaznym owadom.
Unikanie nadmiernego nawożenia
Nadmierna ilość nawozów i innych chemikaliów może prowadzić do nadmiernego rozwoju skoczogonków. Warto stosować tylko tyle nawozów, ile jest potrzebne dla danej uprawy i unikać stosowania chemikaliów w przypadku, gdy nie jest to konieczne.
