Jak wygląda zięba? Charakterystyczne cechy wyglądu
Zięba (Fringilla coelebs) to jeden z najpopularniejszych ptaków śpiewających w Polsce i całej Europie. Jej obecność trudno przeoczyć – zarówno ze względu na charakterystyczne ubarwienie, jak i donośny, melodyjny śpiew. Samiec zięby wyróżnia się pięknym, kolorowym upierzeniem: ma niebieskawą czapeczkę na głowie, brunatnoczerwony spód ciała oraz czarne skrzydła z białymi paskami i obrzeżeniem. Samica jest znacznie mniej kolorowa – jej upierzenie jest bardziej stonowane, szaro-brązowe, co ułatwia jej maskowanie się wśród gałęzi i liści, zwłaszcza w czasie wysiadywania jaj.
Zięba jest ptakiem średniej wielkości – jej długość ciała wynosi około 14–16 cm, a rozpiętość skrzydeł sięga 24–28 cm. Waży zazwyczaj od 18 do 25 gramów. Dzięki zwartej budowie ciała i energicznemu zachowaniu, zięba jest ptakiem bardzo żywym i łatwym do zauważenia, szczególnie wiosną i latem, gdy samce śpiewają w pełnym rozkwicie, oznajmiając swą obecność w ogrodach, parkach i lasach.
Czy zięba zimuje w Polsce?
Zięby mają zróżnicowane preferencje migracyjne w zależności od płci i regionu. Samce częściej decydują się na pozostanie w Polsce na zimę, podczas gdy samice i młode osobniki zazwyczaj migrują na południe – głównie do krajów Europy Południowej oraz Azji Mniejszej. To sprawia, że zimą można zauważyć w Polsce głównie samce zięby, zwłaszcza w cieplejszych rejonach kraju.
W ostatnich latach, wskutek ocieplenia klimatu, coraz więcej zięb decyduje się pozostać w Polsce również w chłodniejszych miesiącach. Jeśli chcemy pomóc tym ptakom przetrwać zimę, warto pomyśleć o umieszczeniu karmnika z odpowiednim pokarmem – zięby chętnie jedzą nasiona, szczególnie słonecznika, a także drobne ziarna traw i chwastów.
Dlaczego warto mieć ziębę w ogrodzie?
Zięba to ptak, którego obecność przynosi liczne korzyści ogrodnikom i wszystkim miłośnikom przyrody. Przede wszystkim jest to sprzymierzeniec w walce ze szkodnikami – wiosną i latem dieta zięby opiera się w znacznej mierze na owadach, larwach, gąsienicach i innych bezkręgowcach, które potrafią zniszczyć plony, rośliny ozdobne czy drzewka owocowe. Dzięki regularnym odwiedzinom zięb można ograniczyć konieczność stosowania chemicznych środków ochrony roślin.
Dodatkowo zięba jest pięknym i melodyjnym akcentem w ogrodzie. Jej śpiew jest dźwięczny, rytmiczny, i często powtarzalny – część ornitologów porównuje go do dźwięku odwracającej się monety na szklanej powierzchni. Obecność ptaków śpiewających potrafi skutecznie poprawić nastrój, wprowadza spokój i daje poczucie bliskości z naturą.
Jak zwabić ziębę do swojego ogrodu?
Zaproszenie zięby do ogrodu nie jest trudne, jeśli tylko zapewni się jej odpowiednie warunki siedliskowe. Przede wszystkim warto zadbać o obecność drzew i krzewów – to tam zięby najchętniej zakładają swoje gniazda. Ulubione gatunki to buk, dąb, klon, jarzębina oraz różnego rodzaju żywopłoty z ligustru, derenia czy głogu.
Kolejnym ważnym elementem jest dostęp do wody. Warto zamontować niewielką fontannę, poidełko lub miskę, która będzie źródłem świeżej wody pitnej oraz służyła ptakom do kąpieli. Zięby są również bardzo aktywne przy karmnikach – zimą i wczesną wiosną chętnie odwiedzają miejsca, gdzie mogą znaleźć słonecznik, siemię lniane, proso czy ziarna konopi.
Jeśli zależy nam na stałej obecności tych ptaków, dobrze jest również ograniczyć stosowanie pestycydów – naturalnie prowadzone ogrody z bogatą florą i fauną są idealnym miejscem dla zięb i wielu innych gatunków ptaków.
Jak wygląda gniazdo zięby i gdzie je znaleźć?
Zięby budują gniazda bardzo starannie i starają się je dobrze ukryć. Najczęściej są one umieszczone na bocznych gałęziach drzew lub w rozwidleniach konarów, na wysokości od 1,5 do 5 metrów nad ziemią. Samica konstruuje gniazdo samodzielnie z mchu, traw i porostów, a następnie wzmacnia jego wnętrze piórami, włosiem i miękkimi materiałami roślinnymi.
Gniazdo zięby ma formę miseczki i jest bardzo zwięzłe, a jego struktura umożliwia dobre maskowanie. Niektóre osobniki potrafią wkomponować w budulec kawałki kory, pajęczyn czy nawet ludzkie włosy znalezione w pobliżu. Samica składa 4–6 jaj, a okres inkubacji trwa około 11–13 dni. W tym czasie samiec ochrania teren wokół gniazda i, jeśli zajdzie taka potrzeba, odstrasza intruzów.
Czy zięba jest objęta ochroną?
Tak, zięba w Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. Oznacza to, że nie wolno jej zabijać, chwytać, przetrzymywać w niewoli ani niszczyć jej gniazd. Ochrona tego ptaka wynika z jego roli ekologicznej – zięba reguluje populacje owadów, pełni funkcję bioindykatora i wzbogaca różnorodność biologiczną lokalnych ekosystemów.
Dzięki tej ochronie liczebność zięb w Polsce utrzymuje się na stabilnym poziomie, choć należy pamiętać o zagrożeniach płynących z intensyfikacji rolnictwa, wycinki drzew, a także urbanizacji terenów wiejskich. Wspieranie dzikiej przyrody na poziomie mikro – poprzez zakładanie ogrodów przyjaznych ptakom – może być doskonałym sposobem na ochronę tego i innych gatunków.
Śpiew zięby – jak go rozpoznać?
Jednym z najpiękniejszych elementów przebywania w otoczeniu zięb jest możliwość wsłuchania się w ich śpiew. Śpiew zięby można rozpoznać po dość krótkiej i powtarzalnej frazie składającej się z 6–8 nut, zakończonej charakterystycznym zawijasem. To właśnie ta końcówka sprawia, że śpiew zięby często kojarzony jest z dźwiękiem odwracającej się monety.
Samce śpiewają najintensywniej wiosną i wczesnym latem – wtedy starają się zająć jak najlepsze terytorium i przyciągnąć samicę. Co ciekawe, różne osobniki mogą mieć lekko różniące się dialekty w zależności od regionu, a młode zięby uczą się pieśni od swoich ojców i sąsiadów. Śpiew ten nie tylko zdobi otoczenie, ale również pozwala obserwatorom łatwiej zlokalizować obecność ptaka.
Cześć, nazywam się Marcel i od lat pasjonuję się tematyką wnętrz, ogrodów i szeroko pojętego designu. Na moim blogu znajdziecie wiele ciekawych inspiracji oraz pomysłów.
