Borowik grubotrzonowy, znany także goryczakiem, wścieklakiem, grzybem grubotrzonowym gorzkim lub borowikiem żółtoporym, jest jednym z najczęściej spotykanych gatunków grzybów w lasach iglastych i mieszanych na półkuli północnej. Często mylony z innymi borowikami, w tym z borowikiem szlachetnym, borowikiem ceglastoplamym i borowikiem usiatkowanym, borowik grubotrzonowy wyróżnia się żółtawą skórką i złotymi porami pod kapeluszem.
Jak wygląda borowik grubotrzonowy?
Borowik grubotrzonowy to grzyb o mięsistej i soczystej strukturze, który rośnie na terenie całej Polski. Jego kapelusz może mieć średnicę od 5 do 20 cm, a kolor jest zazwyczaj brązowy lub czerwonobrązowy. Powierzchnia kapelusza jest gładka, a na brzegu często występują białawe łuseczki. Charakterystyczną cechą borowika grubotrzonowego jest jego gruby i krępy trzon, który może osiągać wysokość nawet 20 cm i średnicę od 3 do 10 cm. Trzon ma barwę od białawej do szarobrązowej i pokryty jest drobnymi siateczkowatymi paskami.
Podobnie jak wiele innych grzybów, borowik grubotrzonowy posiada blaszki pod kapeluszem. Blaszki te są gęste, grube i mają kolor od białawego do kremowego. Są one zazwyczaj zbiegające, co oznacza, że sięgają do samego trzonu grzyba.
Ważnym elementem w rozpoznawaniu borowika grubotrzonowego jest jego zapach. W przypadku tego grzyba jest to zapach lekko owocowy, który pojawia się szczególnie silnie po roztarciu miąższu.
Gdzie występuje borowik grubotrzonowy?
Borowik grubotrzonowy rośnie w lasach iglastych i mieszanych, głównie pod świerkami, dębami i bukami, zarówno na glebie kwaśnej, jak i zasadowej. Preferuje gleby bogate w wapń, ale można go znaleźć również na innych podłożach. Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Japonii. W Europie występuje na całym obszarze, ale jest bardziej pospolity w krajach o klimacie umiarkowanym. W Polsce można go spotkać przede wszystkim w lasach jodłowo-sosnowych, bukowo-sosnowych oraz bukowych, szczególnie w niższych położeniach górskich.
Czy borowik grubotrzonowy jest jadalny?
Odpowiedź na pytanie, czy borowik grubotrzonowy jest jadalny, jest dość skomplikowana. Z jednej strony jest to grzyb niejadalny, ale według niektórych uznawany za lekko trujący.
Zacznijmy od tego, że borowik grubotrzonowy zawiera substancję chemiczną o nazwie boletoksyna, która jest odpowiedzialna za gorzki smak miąższu. Boletoksyna nie jest toksyczna, ale może powodować nieprzyjemne objawy, takie jak nudności, wymioty, biegunkę, bóle brzucha i zawroty głowy. Dlatego zdecydowanie nie zaleca się spożywania surowego borowika grubotrzonowego.
Jednakże istnieją sposoby na pozbycie się gorzkiego smaku z miąższu tego grzyba. Można go na przykład gotować przez około 10 minut lub smażyć przez kilka minut na patelni bez tłuszczu. Innym sposobem jest suszenie borowika grubotrzonowego, co również zmniejsza gorzki smak. Po takim przygotowaniu grzyba może on być bezpiecznie spożywany przez większość ludzi.
Warto jednak pamiętać, że nie wszyscy ludzie tolerują grzyby równie dobrze i dla niektórych osoby spożycie borowika grubotrzonowego może być ryzykowne. Dlatego zawsze warto być ostrożnym i upewnić się przed spożyciem, że grzyb ten został odpowiednio przygotowany.
Gatunki podobne do borowika grubotrzonowego
Istnieje kilka gatunków grzybów, które wyglądają i smakują podobnie do borowika grubotrzonowego. Oto kilka przykładów:
- Gorzkoborowik sosnowy (Suillus pineus) – podobnie jak borowik grubotrzonowy, ten grzyb ma żółty kapelusz i trzon pokryty grubymi warstwami rurek. Różni się od niego jednak tym, że rośnie wyłącznie pod sosnami, a jego smak jest jeszcze bardziej gorzki.
- Podgrzybek brunatny (Boletus badius) – ten popularny grzyb jadalny ma brązowy kapelusz i trzon pokryty warstwą rurek. Podobnie jak borowik grubotrzonowy, podgrzybek brunatny jest łatwy do identyfikacji, ale jego smak jest nieco słodszy.
- Podgrzybek ceglastopory (Boletus erythropus) – ten grzyb ma ciemnoczerwony kapelusz i trzon pokryty czerwonymi porami. Podobnie jak borowik grubotrzonowy, podgrzybek ceglastopory ma gorzki smak, ale jest uważany za bardzo smaczny grzyb jadalny.
- Podgrzybek zajączek (Boletus subtomentosus) – ten grzyb ma szary lub brązowy kapelusz i trzon pokryty warstwą rurek. Podobnie jak borowik grubotrzonowy, podgrzybek zajączek ma gorzki smak, ale jest popularnym grzybem jadalnym w Europie.
- Szmaciak gałęzisty (Leccinum carpini) – ten grzyb ma brązowy kapelusz i trzon pokryty warstwą rurek. Podobnie jak borowik grubotrzonowy, szmaciak gałęzisty ma gorzki smak, ale jest często używany do przygotowywania zup i sosów.
