Wulkan Katla na Islandii jest jednym z najgroźniejszych wulkanów na świecie. Wybucha średnio 2 razy w ciągu wieku, zwykle kilka lat po wulkanie Eyjafjallajökull. Erupcje zawsze są bardzo silne, a popioły rozprzestrzeniają się po całej Europie i zmieniają dzień w noc. Kiedy możemy spodziewać się kolejnego wybuchu?
Kiedy wybuchnie wulkan Katla na Islandii?
Ostatnia erupcja wulkanu Eyjafjallajökull miała miejsce w 2010 roku i to oznacza, że erupcja Katli jest już tylko kwestią czasu. Tym bardziej że badacze z Uniwersytetu w Leeds wykryli olbrzymie ilości dwutlenku węgla wydobywające się z wulkanicznego krateru – każdej doby wulkan produkuje aż 20 kiloton tego gazu. Naukowcy są zdania, że uwalnianie aż tak dużych ilości CO2 musi mieć swoje źródło w komorze magmowej.
Katla ostatnio wybuchła w 1918 roku, a więc ponad 100 lat temu, a erupcja osiągnęła wówczas czwarty stopień w skali eksplozywności wulkanicznej (VEI). Słup popiołów, w przypadku tak dużej erupcji, potrafi osiągać wysokość nawet ponad 20 kilometrów, a objętość wyrzucanego z krateru materiału może wahać się od 10 do nawet 100 milionów metrów sześciennych. Katla spoczywa pod Mýrdalsjökull, który jest czwartym co do wielkości lodowcem na Islandii (jego powierzchnia wynosi ponad pół tysiąca km2). Jej erupcja może spowodować roztopienie się 700-metrowej warstwy lodu spoczywającej w jej kalderze.
Do tej pory wulkan wybuchał średnio raz na 40-80 lat, czyli ewidentnie erupcja się spóźnia. Mieszkańcy niewielkich osad położonych u stóp wulkanu, np. 300 osób zamieszkujących wieś Vik, cały czas są w stanie gotowości. Jeśli wulkan wybuchnie na ewakuację będą mieli zaledwie godzinę.
Od czasów pierwszego osadnictwa, czyli od roku 930, Katla wybuchała kilkanaście razy, z czego każda erupcja powodowała ogromne spustoszenia, zwłaszcza w rybackich osadach położonych na południowych wybrzeżach Islandii. Spadały tam nie tylko popioły, ale docierały także powodzie glacjalne. Wysoka temperatura podczas erupcji roztapia bowiem masy lodu, które spływając potokami, mieszają się z siarką. Rzeki pachnące siarkowodorem zanieczyszczają ujęcia wody pitnej i glebę.
Potencjalny wybuch Katli będzie miał również wpływ na branżę turystyczną. Przewoźnicy będą musieli sprawdzić jak bardzo popiół wpływa na samoloty i czy latanie podczas jego obecności jest niebezpieczne.
Wulkan Katla na Islandii — legenda
Według legend nazwa wulkanu Katla pochodzi od imienia czarownicy, która postanowiła zakończyć swoje życie w jego rozpadlinie. Oto dokładna historia:
Opat klasztoru w Thykkvaboe miał gospodynię imieniem Katla, która znana była ze swojego złośliwego i porywczego charakteru. Bali się jej wszyscy, łącznie z opatem, a najwięcej maltretowała pasterza z klasztornej farmy, zwłaszcza jesli uciekła mu któraś z owiec.
Kobieta posiadała osobliwą parę butów – jeśli ktokolwiek je założył, to w trakcie biegania nigdy nie był zmęczony. Pewnego dnia gospodyni wraz z opatem udali się na wesele. Pasterz dostał polecenie przyprowadzenia i wydojenia owiec jeszcze przed ich powrotem do domu. Niestety nie dał rady znaleźć wszystkich na czas, nałożył więc magiczne buty Katli i wyruszył na poszukiwania. Dzięki nim udało mu się zagonić całe stado.
Kiedy Katla wróciła do domu, zorientowała się, że pasterz użył jej magicznych butów. Wściekła się i za karę utopiła mężczyznę w kadzi z twarogiem. Nikt nie wiedział co się stało z Bardim. Wraz z nadejściem zimy powierzchnia twarogu w kadzi opadała coraz bardziej, a Katla zaczęła się obawiać, że morderstwo wyjdzie na jaw i zostanie skazana na śmierć. Nałożyła więc magiczne buty i wybiegła z klasztoru w stronę wielkiej lodowej góry (wulkanu Katla). Tam skoczyła do szczeliny i nigdy więcej jej nie widziano.
Jak tylko Katla zniknęła w szczelinie, nastąpiła erupcja wulkanu. Potok lawy zniszczył m.in. klasztor, w którym wiedźma mieszkała. Miejscowi twierdzili, że to czary wiedźmy doprowadziły do wybuchu wulkanu i nazwali jego krater rozpadliną Katla.
Wulkan Katla na Islandii — film
Na platformie Netflix można obejrzeć islandzki serial „Katla”, którego fabuła nawiązuje do starych ludowych opowieści islandzkich. Bohaterowie filmu wiodą przeciętną niczym niezmąconą codzienność w niewielkim miasteczku Vik. Niespodziewanie ich życie zaburza erupcja wulkanu Katla, a rok po tym zdarzeniu z topniejącego lodu wyłaniają się tajemnicze elementy z czasów prehistorii, co pociąga za sobą nieoczekiwane konsekwencje.
Główną rolę w serialu zagrała islandzka artystka, tworząca w popowo-jazzowym nurcie – Guðrún Ýr Eyfjörð, znana szerzej jako GDRN.
