Wulkan Katla na Islandii jest jednym z najgroźniejszych wulkanów na świecie. Wybucha średnio 2 razy w ciągu wieku, zwykle kilka lat po wulkanie Eyjafjallajökull. Erupcje zawsze są bardzo silne, a popioły rozprzestrzeniają się po całej Europie i zmieniają dzień w noc. Kiedy możemy spodziewać się kolejnego wybuchu?
Kiedy wybuchnie wulkan Katla na Islandii?
Islandia to kraina ognia i lodu, wulkanów i lodowców. Jest to miejsce, w którym naturalne siły Ziemi stale pracują, kształtują i przekształcając krajobraz. Jednym z najpotężniejszych i nieprzewidywalnych z tych sił jest wulkan, a wśród wielu wulkanów Islandii wyróżnia się: Katla.
Katla, położona na południowym wybrzeżu Islandii, jest ogromnym wulkanem, który od ponad wieku jest uśpiony. Ale jego długi okres spoczynku tylko zwiększył obawy zarówno wśród naukowców, jak i mieszkańców, ponieważ wiedzą, że sen Katli nie będzie trwał wiecznie. Kiedy się budzi, może to spowodować katastrofalne uszkodzenie otaczającego obszaru i nie tylko.
Katla jest wulkanem subglacjalnym, co oznacza, że znajduje się pod lodowcem, w szczególności czapkę lodową Mýrdalsjökull. Sam wulkan ma ponad 1500 metrów wysokości, z kaldeą (dużą depresję w kształcie miski) o średnicy 10 kilometrów. Ostatni raz wybuchł w 1918 r., Kiedy stworzył masywną powódź, która zniszczyła pobliską wioskę i spowodowała powszechne szkody. Od tego czasu Katla milczała, ale jej historia jest daleka od spokoju.
Przez wieki Katla wybuchała wiele razy, a za każdym razem powodowała ogromne powodzie, znane jako Jökulhlaups, gdy topiący lodowiec wysyła strumienie wody, lodu i gruzu ściga się po zboczach góry. Powodzie te spowodowały znaczne uszkodzenie pobliskich gospodarstw i społeczności, aw niektórych przypadkach nawet zmieniły krajobraz.
Co sprawia, że Katla jest niebezpieczna?
Katla jest jednym z najniebezpieczniejszych wulkanów na Islandii, a jednym z powodów tego jest jego lokalizacja. Znajdowanie się pod lodowcem oznacza, że każda erupcja może wywołać Jökulhlaup, który może powodować znaczne uszkodzenie okolicy, w tym mostów, dróg i budynków. Ponadto lód topiący może mieszać się z popiołem wulkanicznym, tworząc śmiertelną zawiesinę, znaną jako Lahar, który może zamiatać wszystko na swojej drodze.
Innym powodem, dla którego Katla jest tak niebezpieczna, jest jej rozmiar. Jest to jeden z największych wulkanów na Islandii i może potencjalnie wywoływać ogromne erupcje. Jedna z najważniejszych erupcji w historii Islandii została wyprodukowana przez Katla w 934 r. Erupcja ta wytworzyła chmurę popiołu, która obejmowała znaczną część Europy i spowodowała okres chłodzenia klimatu zwanego „zimnym okresem ciemnym wieku”.
Pomimo ryzyka, jakie stwarzają Katla, Islandczycy nauczyli się żyć z wulkanem i opracowali wyrafinowane systemy monitorowania w celu wykrycia wszelkich oznak zbliżającej się erupcji. Islandzkie biuro meteorologiczne ściśle monitoruje wulkan i okolicę, wykorzystując sejsmometry, GPS i inne instrumenty w celu wykrycia wszelkich zmian aktywności. Ponadto opracowano plany ewakuacyjne dla pobliskich społeczności w przypadku erupcji.
Katla jest potężną siłą natury, która przypomina nam kruchość naszej istnienia na tej planecie. Chociaż jego długi okres uśpienia może dać nam fałszywe poczucie bezpieczeństwa, musimy pamiętać, że Katla jest śpiącym gigantem, który w każdej chwili może się obudzić. Utrzymując czujność i przygotowanie, możemy zminimalizować ryzyko stwarzane przez ten nieprzewidywalny wulkan i zapewnić bezpieczeństwo tych, którzy nazywają jego cieniem domem.
Ostatnia erupcja wulkanu Eyjafjallajökull miała miejsce w 2010 roku i to oznacza, że erupcja Katli jest już tylko kwestią czasu. Tym bardziej że badacze z Uniwersytetu w Leeds wykryli olbrzymie ilości dwutlenku węgla wydobywające się z wulkanicznego krateru – każdej doby wulkan produkuje aż 20 kiloton tego gazu. Naukowcy są zdania, że uwalnianie aż tak dużych ilości CO2 musi mieć swoje źródło w komorze magmowej.
Katla ostatnio wybuchła w 1918 roku, a więc ponad 100 lat temu, a erupcja osiągnęła wówczas czwarty stopień w skali eksplozywności wulkanicznej (VEI). Słup popiołów, w przypadku tak dużej erupcji, potrafi osiągać wysokość nawet ponad 20 kilometrów, a objętość wyrzucanego z krateru materiału może wahać się od 10 do nawet 100 milionów metrów sześciennych. Katla spoczywa pod Mýrdalsjökull, który jest czwartym co do wielkości lodowcem na Islandii (jego powierzchnia wynosi ponad pół tysiąca km2). Jej erupcja może spowodować roztopienie się 700-metrowej warstwy lodu spoczywającej w jej kalderze.
Do tej pory wulkan wybuchał średnio raz na 40-80 lat, czyli ewidentnie erupcja się spóźnia. Mieszkańcy niewielkich osad położonych u stóp wulkanu, np. 300 osób zamieszkujących wieś Vik, cały czas są w stanie gotowości. Jeśli wulkan wybuchnie na ewakuację będą mieli zaledwie godzinę.
Od czasów pierwszego osadnictwa, czyli od roku 930, Katla wybuchała kilkanaście razy, z czego każda erupcja powodowała ogromne spustoszenia, zwłaszcza w rybackich osadach położonych na południowych wybrzeżach Islandii. Spadały tam nie tylko popioły, ale docierały także powodzie glacjalne. Wysoka temperatura podczas erupcji roztapia bowiem masy lodu, które spływając potokami, mieszają się z siarką. Rzeki pachnące siarkowodorem zanieczyszczają ujęcia wody pitnej i glebę.
Potencjalny wybuch Katli będzie miał również wpływ na branżę turystyczną. Przewoźnicy będą musieli sprawdzić jak bardzo popiół wpływa na samoloty i czy latanie podczas jego obecności jest niebezpieczne.
Wulkan Katla na Islandii — legenda
Według legend nazwa wulkanu Katla pochodzi od imienia czarownicy, która postanowiła zakończyć swoje życie w jego rozpadlinie. Oto dokładna historia:
Opat klasztoru w Thykkvaboe miał gospodynię imieniem Katla, która znana była ze swojego złośliwego i porywczego charakteru. Bali się jej wszyscy, łącznie z opatem, a najwięcej maltretowała pasterza z klasztornej farmy, zwłaszcza jesli uciekła mu któraś z owiec.
Kobieta posiadała osobliwą parę butów – jeśli ktokolwiek je założył, to w trakcie biegania nigdy nie był zmęczony. Pewnego dnia gospodyni wraz z opatem udali się na wesele. Pasterz dostał polecenie przyprowadzenia i wydojenia owiec jeszcze przed ich powrotem do domu. Niestety nie dał rady znaleźć wszystkich na czas, nałożył więc magiczne buty Katli i wyruszył na poszukiwania. Dzięki nim udało mu się zagonić całe stado.
Kiedy Katla wróciła do domu, zorientowała się, że pasterz użył jej magicznych butów. Wściekła się i za karę utopiła mężczyznę w kadzi z twarogiem. Nikt nie wiedział co się stało z Bardim. Wraz z nadejściem zimy powierzchnia twarogu w kadzi opadała coraz bardziej, a Katla zaczęła się obawiać, że morderstwo wyjdzie na jaw i zostanie skazana na śmierć. Nałożyła więc magiczne buty i wybiegła z klasztoru w stronę wielkiej lodowej góry (wulkanu Katla). Tam skoczyła do szczeliny i nigdy więcej jej nie widziano.
Jak tylko Katla zniknęła w szczelinie, nastąpiła erupcja wulkanu. Potok lawy zniszczył m.in. klasztor, w którym wiedźma mieszkała. Miejscowi twierdzili, że to czary wiedźmy doprowadziły do wybuchu wulkanu i nazwali jego krater rozpadliną Katla.
Wulkan Katla na Islandii — film
Na platformie Netflix można obejrzeć islandzki serial „Katla”, którego fabuła nawiązuje do starych ludowych opowieści islandzkich. Bohaterowie filmu wiodą przeciętną niczym niezmąconą codzienność w niewielkim miasteczku Vik. Niespodziewanie ich życie zaburza erupcja wulkanu Katla, a rok po tym zdarzeniu z topniejącego lodu wyłaniają się tajemnicze elementy z czasów prehistorii, co pociąga za sobą nieoczekiwane konsekwencje.
Katla to serial Netflix, który miała premierę 17 czerwca 2021 r. Islandzki dramat rozgrywa się w mieście Vík í Mýrdal, który znajduje się w pobliżu wulkanu Katla. Pokaz koncentruje się wokół erupcji wulkanicznej, która uwalnia siły nadprzyrodzone, które wpływają na życie mieszkańców.
Seria zaczyna się od erupcji wulkanu Katla, które obejmuje miasto Vík í Mýrdal z Ashem i niszczy okoliczne obszary. Historia podskakuje do przodu o jeden rok, w którym widzimy, że mieszkańcy mieszkańcy walczy o odbudowę życia wśród katastrofy.
Pierwszy odcinek serialu przedstawia nas głównym bohaterom, w tym Grima (guðrún ýr eyfjörð), naukowiec, który studiuje wulkan od lat, i jej siostra Asa (íris Tanja Flygenring), która stara się poradzić z przegraną jej męża podczas erupcji.
W miarę rozwoju historii dowiadujemy się, że erupcja spowodowała dziwne rzeczy w mieście. Ludzie zaczynają widzieć duchy i inne zjawiska nadprzyrodzone, a w cieniu są doniesienia o dziwnych stworzeniach. Wydarzenia te są powiązane z wulkanem i tajemniczą siłą, która wydaje się zostać uwolniona.
Serial jest pięknie nakręcony, z oszałamiającymi ujęciami islandzkiego krajobrazu i niesamowitą atmosferą miasta, zwiększając napięcie historii. Aktorstwo jest również doskonałe, a obsada zapewnia dopracowane i emocjonalne występy, które wciągają cię w życie ich bohaterów.
Jednym z wyróżniających się aspektów Katli jest sposób, w jaki łączy gatunki. Chociaż serial jest przede wszystkim dramatem, zawiera także elementy science fiction, horroru i tajemnicy. Wydarzenia nadprzyrodzone, które występują w całej serii, nie zawsze są wyjaśnione, pozostawiając publiczność spekulującą i teoretyzują, co się dzieje.
Serial bada także takie tematy, jak żal, strata i dynamika rodziny. Każda postać ma do czynienia z własną traumą i stara się pogodzić się z tym, co się z nimi stało. Program świetnie przedstawia emocjonalne złożoności tych doświadczeń.
Katla to porywająca i atmosferyczna serial, który warto obejrzeć. To wyjątkowy i prowokujący do myślenia program, który bada skrzyżowanie nauki, mitologii i ludzkich emocji. Dzięki oszałamiającym wizualizacjom i silnym występom z pewnością pozostawi trwałe wrażenie na widzach.
Główną rolę w serialu zagrała islandzka artystka, tworząca w popowo-jazzowym nurcie – Guðrún Ýr Eyfjörð, znana szerzej jako GDRN.
